O nacemento de novas neuronas non termina na infancia. Nalgunhas rexións do cerebro, séguense formando durante toda a nosa vida, integrándose na capa de células adxacentes e partipando de procesos como os de aprendizaxe ou memoria. A clave para esta neuroxénese atópase na regulación da capacidade proliferativa células nai neurais, co potencial para xerar novas neuronas.
Porén, estas células adoitan manterse durmidas, se ben o seu estado de quiescencia é reversíbel. Co fin de tratar de espertalas, un estudo internacional liderado por investigadoras do Consejo Superior de Investigaciones Científicas (CSIC) acaba de descubrir un novo mecanismo que controla a activación de células nai no cerebro e que promove a xeración de novas células ao longo de toda a vida.
Na investigación, liderada por por Aixa V. Morales, investigadora do Instituto Cajal do CSIC, describíronse unhas proteínas, presentes nas células nai, fundamentais para a activación da neuroxénese adulta. Un achado que evidencia a importancia de entender as claves xenéticas que promoven a xeración de novas células e abre a porta ao deseño de estratexias para activar as células nai neurais en situacións de perda neuronal, como acontece en enfermidades neurodexenerativas.
As SoxD, proteínas fundamentais
O grupo descubriu que a clave estaría nas proteínas Sox5 e Sox6, aquelas que se atopan maioritariamente nas células nai neurais do hipocampo, encargado da memoria e a aprendizaxe. “Empregamos estratexias xenéticas que nos permiten eliminar selectivamente estas proteínas das células nai do cerebro de ratos adultos e demostramos que son esenciais para a activación destas células e para a xeración de novas neuronas do hipocampo”, explica Aixa V. Morais.
Neste traballo, no que tamén participaron os grupos de Helena Mira, do Instituto de Biomedicina de Valencia (IBV-CSIC) e o de Carlos Vicario, do Instituto Cajal, observouse tamén que as mutacións impiden a xeración de novas neuronas nos ratos con enriquecemento ambiental. Isto é, aqueles que dispoñen de espazos máis amplos e novos, “En contornas favorables prodúcese unha maior activación das células nai e, por tanto, xérase un maior número de neuronas. Con todo, a eliminación de Sox5 do cerebro destes ratos supón un obstáculo para a neuroxénese”, indica Morais. Xunto a este enriquecemento ambiental, outras situacións fisiolóxicas e patolóxicas, como o exercicio físico ou a aprendizaxe de tarefas, poden estimular a neuroxénese na formación hipocampal adulta.
Futuras estratexias contra a neurodexeneración
Comprender os mecanismos moleculares que controlan a activación da neuroxénese en adultos abrirá novos enfoques para a medicina rexenerativa e o tratamento de trastornos cerebrais. Nesta liña, estudos previos xa demostraran que mutacións inactivadoras de Sox5 e Sox6 en humanos están detrás de enfermidades raras do neurodesenvolvemento, como as síndromes de Lamb-Shaffer e Tolchin-Lle Caignec. Síndromes que provocan déficits cognitivos e trastornos do espectro autista. “Este traballo permitirá unha mellor comprensión das importantes alteracións neuronais que se manifestan nestas enfermidades”, conclúe Morais.
Referencia: SoxD genes are required for adult neural stem cell activation (Publicado en Cell Reports)