A revolución que pode supoñer a aplicación dos medicamentos CAR-T en pacientes oncolóxicos que non responden aos tratamentos convencionais está xa presente en Galicia. Por unha banda, está próxima a apertura dun centro de produción desta terapia en Santiago e, ademais, estanse a desenvolver investigacións que poderían facilitar a creación dunha tecnoloxía novedosa para os medicamentos CAR-T (cunha importante achega da investigación galega) para tratar tumores sólidos. Polo de agora os CAR-T céntranse no tratamento de tumores hematolóxicos pero as súas posibilidades poden chegar máis alá se as investigacións que se están a realizar na actualidade chegan aos seus obxectivos.
Os CAR-T que se están a empregar actualmente en tres hospitais da rede pública galega son producidos por dúas grandes empresas farmacéuticas pero a colaboración que mantén o Sergas co Hospital Clinic de Barcelona tamén permite que algúns pacientes galegos estén a ser tratados co ARI0001 ou o ARI0002. É dicir, CAR-Ts desenvolvidos polo centro sanitario catalán e que xa se está a aplicar en enfermos de linfoma e leucemia linfoblástica ou mieloma múltiple que non responden satisfactoriamente a outro tipo de tratamentos oncolóxicos.
Rocío Mosquera, directora da empresa pública Galaria que desenvolve o proxecto de creación dun Centro de Fabricación de Terapias avanzadas en Santiago, explica que Galaria colabora xunto á Universidade de Santiago (USC) e investigadores de Navarra e Salamanca no proxecto CART-Sol que actualmente se atopa nunha fase de ensaio pre-clínico e ten como obxectivo producir CAR-T que poidan empregarse no tratamento de cancro de mama e posteriormente noutros tipos de tumores sólidos. Se se consegue o obxectivo sería un fito dentro da investigación deste tipo de medicamentos que, polo de agora, se aplican case exclusivamente aos cancros hematolóxicos.
A produción de medicamentos CAR-T en Galicia reducirá o custo destes medicamentos, que actualmente alcanzan os 350.000 euros por paciente
Ademáis, Galaria tamén colabora co propio Hospital Clinic de Barcelona na investigación do ARI0003, outro medicamento CAR-T que estaría no mercado nun prazo de cinco anos e que podería converterse no primer medicamento deste tipo que se produce coa participación da investigación sanitaria galega.
“Unha das vantaxes de producir os CAR-T en Galicia”, explica Mosquera, “é que este tipo de fármacos son moi caros xa que actualmente os tratamentos deste tipo alcanzan un coste de 350.000 euros por paciente e producilos aquí pode facer que o prezo se reduza ata os 90.000 euros. Ademais, se tamén somos capaces de desenvolver aquí outro tipo de tratamentos innovadores, como as terapias xénicas, imos facer máis sostible o sistema sanitario galego. O obxectivo é que todos os pacientes poidan beneficiarse deste tipo de tratamentos”.
Persoal para o novo centro
O Centro de Fabricación de Terapias Avanzadas, que xa está a ser equipado en Santiago, será o eixe central da investigación nestes novos tratamentos, ademais de producir os CAR-T que poderán empregarse xa en pacientes da rede do Sergas. Ata principios de marzo está aberto o prazo de selección de persoal para o centro que contará inicialmente cun enxeñeiro, un experto en garantía de calidade, dous especialistas en control de terapias e dous técnicos de laboratorio. Actualmente estase a desenvolver o esixente proceso de acreditación do novo centro ante a Axencia Española do Medicamento.
O emprego dos CAR-T xa está a supoñer unha achega moi importante para pacientes que non responden aos tratamentos convencionais e os avances da investigación nos últimos anos están a permitir que o seu emprego vaia estendéndose. Mosquera apunta que no futuro este tipo de terapias tamén poderían aplicarse a enfermedades cardíacas e autoninmunes.
O procedemento dos CAR-T
Os enfermos tratados cos CAR-T autorizados actualmente son ingresados para recoller os seus linfocitos a través dun procedemento chamado aférese. Posteriormente as células dos pacientes envíanse a un laboratorio que a través da enxeñería xenética consegue que as células conten cuns elementos anticancro e, unhas semanas despois da extracción, esas células volven a seren transferidas ao paciente. O procedemento so é aplicable para aqueles enfermos que non responderon a outro tipo de tratamentos.
Mosquera conclúe que Galicia pode empezar a producir o ARI0003 a finais deste ano, “se todo o proceso de acreditación vai ben”, e tamén considera posible que nun prazo de cinco anos poida cumprirse o soño de chegar a contar na comunidade autónoma cun medicamento CAR-T desenvolvido cunha participación destacada dos investigadores galegos.
