O anuncio causou un abraio xeneralizado. A sensación de desconcerto e de incredulidade estendeuse, incluso, entre a comunidade científica. “Descoñezo as evidencias que sosteñen a administración dunha cuarta dose da vacina covid para a poboación xeral. É dicir, cales son os estudos ou a información que ten o Ministerio para tomar esta decisión”, declara a catedrática de Inmunoloxía da Universidade de Vigo (UVigo) África González. A experta asegura que, ata o de agora, nin a Organización Mundial da Saúde (OMS) nin as entidades sanitarias europeas se pronunciaron de forma tan contundente ao respecto. Noutras palabras: o único que emitiron estes organismos foron recomendacións.
“Os estudos que se fixeron ata o momento demostran que a resposta inmunitaria mantense nas persoas sas. Polo tanto, esa memoria funciona e, ademais, as infeccións que está a causar ómicron adoitan ser bastante leves“, di González. A inmunóloga engade que a administración da cuarta dose, en todo caso, tería que barallarse para os vulnerables, como son os anciáns e as persoas cun sistema inmunitario debilitado. “Os datos que hai, os dun estudo realizado en Israel en maiores, revelan que a cuarta dose activa os anticorpos neutralizantes e evita a infección grave. Pero nas persoas sas e cunha resposta inmunitaria completa non hai nada que o indique”, explica a investigadora da UVigo.
Sensación de confusión
Amais diso, González acusa certa confusión no anuncio que a Ministra de Sanidade, Carolina Darias, deu nun programa de televisión: “Non queda claro se é unha cuarta dose das vacinas xa existentes ou dunhas específicas para ómicron”. A inmunóloga pensa que a mellor opción é realizar estudos nos que se combinen diferentes vacinas e descartar a posibilidade de seguir empregando as mesmas. “En Israel a cuarta dose mellora un pouco a resposta, pero estes anticorpos descenden de maneira rápida en cuestión duns meses. Polo tanto, non creo que sexa necesario volver vacinar á poboación xeral. De todas formas, facelo tampouco sería prexudicial”, matiza a experta.
“A cuarta dose mellora un pouco a resposta, pero os anticorpos descenden rapidamente en cuestión de meses”
ÁFRICA GONZÁLEZ, inmunóloga
A opinión de González non é única, senón compartida pola meirande parte da comunidade científica. Unha mostra diso é a viróloga do Centro Nacional de Biotecnología (CNB-CSIC) Sonia Zúñiga, quen apunta: “Neste momento non parece que a utilidade dunha cuarta dose en toda a poboación vaia ser moi elevada, dado que xa se está protexendo da enfermidade severa, como demostran os números actuais constantes de hospitalizacións e ingresos en UCI”.
A inmunidade híbrida
Amais disto, nas declaracións que fai a experta ao Science Media Centre España (SMC España) incídise no concepto de inmunidade híbrida. “Dende Nadal ata agora, a circulación do virus é moi elevada e está a haber moitísimas infeccións (moitas delas en persoas xa vacinadas) que teñen síntomas leves. Isto fai que moitas persoas adquiran a inmunidade híbrida, máis completa da que tiñan antes da infección, co que non tería moito sentido darlles unha cuarta dose no outono-inverno“, continúa declarando a viróloga do CNB-CSIC. Ademais, Zúñiga cre que habería dificultades á hora de implantar a estratexia de vacinación, posto que moitos dos casos actuais xa non se están contabilizando de maneira oficial.
González apoia estas declaracións. “Hai estudos que demostran que esa inmunidade é potente. Non creo que as persoas que pasaran a infección coa variante inicial ou a alfa necesiten realmente unha dose adicional”, insiste a inmunóloga. É máis, a catedrática da UVigo asegura que coa inmunidade híbrida “moitos de nós estamos perfectamente protexidos”. De feito, González é clara ao respecto: “Son unha firme defensora das vacinas, pero tamén temos que basearnos na ciencia“.
Novas vacinas e posibles escenarios
Polo tanto, a comunidade científica pide prudencia e, sobre todo, no precipitarse na toma de decisións. As farmacéuticas Pfizer e Moderna xa están a traballar en vacinas que tamén se dirixan á variante ómicron, mais a resposta non parece mellorar de maneira substancial, segundo explica González. “Habería que facer máis estudos para ver se insistir tanto no sistema induce tolerancia ou cansazo; memoria positiva ou todo o contrario”, subliña a catedrática da UVigo. É dicir: as vacinas deben administrarse cando é preciso, sosténdose sempre nos datos científicos. E, sobre todo, definindo ben a poboación diana.
“Son unha firme defensora das vacinas, pero temos que basearnos na ciencia”
ÁFRICA GONZÁLEZ, inmunóloga
Un dos escenarios que impulsarían a cuarta dose da poboación xeral é a aparición de novas variantes. Con todo, África González non cre que esta posibilidade teña peso suficiente como para volver a vacinar á poboación xeral de maneira masiva. “Non sabemos se a vacina protexería contra esa variante hipotética”, apunta. E tamén recorda que, malia que ómicron é “o virus máis contaxioso coñecido do mundo”, está a producir unha maioría de infeccións leves. “Os contaxios en maiores de 60 anos estanse incrementando pero é lóxico dado a retirada das máscaras e un maior contacto”, incide. A experta da UVigo pon o foco nas hospitalizacións, que roldan o 5%. “Se coa nova vacinación se puidese reducir ao 0%… Pero non o sei”, insiste.
Máis alá das repercusións que poida ter esta medida dende o punto de vista sanitario, González tamén fai referencia ao aspecto máis social. A experta asegura que a xente “perdeu medo” e a volta á vella normalidade é máis evidente ca nunca. “O número de persoas que reciben estas mensaxes e se van vacinar vai sendo menor”, indica. Por iso, a inmunóloga cre que o máis importante é explicar ben e con datos cal é a situación. “Se lle dicimos á xente que hai evidencias científicas dunha cuarta dose para as persoas maiores, a xente entenderíao”, di a experta. Ela cre que “o máis lóxico” sería que a vacina contra o coronavirus fose anual e dirixida aos maiores, como acontece coa gripe. “Seguir insistindo pode ser un erro. E tamén pode ser prexudicial”, conclúe.
artigo moi interesante