Únete á nosa canle de Whatsapp
Numerosos científicos manifestaron publicamente que sufriron acoso tras falar do coronavirus en pandemia. A revista Nature analiza o problema nun traballo que levou a cabo a partir dunha enquisa a 321 científicos que falaron sobre a Covid-19 cos medios ou en redes sociais. Un 15% das persoas enquisadas recibiron ameazas de morte e un 22%, ameazas de violencia física ou sexual.
Os investigadores enquisados traballan en centros de Australia, Reino Unido, Alemaña, Canadá, Taiwan e Nova Zelandia. De España non se recolleron datos no artigo de Nature, aínda que tamén se coñeceron casos de médicos e científicos que foron ameazados.
Nature relata, por exemplo, o caso da médica de enfermidades infecciosas Krutika Kuppalli, que levaba apenas unha semana no seu novo traballo en setembro de 2020, cando alguén a chamou por teléfono á súa casa e ameazouna con matala.
Kuppalli, que acababa de mudarse de California (EUA) á Universidade Médica de Carolina do Sur, en Charleston, levaba meses lidando co acoso online tras dar entrevistas de alto perfil dos medios de comunicación sobre a Covid-19 e o seu medo aumentou ao recibir unha chamada ameazándoa de morte. “Púxome moi ansiosa, nerviosa e alterada”, declara Kuppalli, que agora traballa na Organización Mundial da Saúde (OMS) en Xenebra, Suíza. Ante unha segunda chamada parecida a policía suxeriulle que comprase unha arma. A experiencia de Kuppalli durante a pandemia non é illada.
As agresións van desde ataques á credibilidade e á reputación até ameazas físicas
O traballo de Nature, que se basea nunha primeira sondaxe que realizou o Science Media Centre australiano (AusSMC) entre investigadores da Covid, indica que a situación é preocupante. Do SMC de Australia recolleron un total de 50 testemuños, dos cales seis (12%) declararon recibir ameazas de morte e outro seis dixeron recibir ameazas de violencia física ou sexual.
A enquisa recolle agresións que van desde ataques á credibilidade e á reputación até ameazas físicas, que nalgúns casos materializáronse. “Seis científicos dixeron que foran atacados fisicamente. A enquisa realizouse de forma anónima, pero sabemos que a súa procedencia era: tres no Reino Unido, un en Nova Zelandia e dous nos EUA. Tamén houbo algunhas denuncias públicas de agresións, como a do conselleiro científico xefe do Reino Unido, Chris Whitty, que foi agarrado e empuxado na rúa. Algúns científicos denunciaron tamén o envío de cartas con pólvora á súa casa”, di a SINC Richard Van Noorden, editor da revista.
A enquisa distribuíuse por correo electrónico despois a científicos que contribúen habitualmente nos contidos dos SMC do Reino Unido, Alemaña, Canadá, Taiwan e Nova Zelandia. Nature tamén a enviou a investigadores de Estados Unidos e Brasil que foran citados de forma destacada nos medios de comunicación. Do total, ao redor de tres cuartas partes dos enquisados procederon de Reino Unido, Alemaña ou Estados Unidos.
Deles, a cuarta parte dos enquisados dixo que “sempre” ou “habitualmente” recibía comentarios de trolls ou ataques persoais tras falar sobre covid. Máis do 40% sentiron afectados emocional ou psicoloxicamente.
“Os insultos a través das redes non os comprendo, pero é internet. Cando empezan a ameazarte de morte até o punto de ter que pór unha denuncia… Dicíanme ‘tic, tac, tic, tac, fáltache pouco para o xuízo final, tic tac’. Logo vas paseando pola rúa coa túa muller e unha parella empézache a chamar ‘asasino das vacinas’ e ‘vendido”, explicaba nunha entrevista a SINC Amós García Rojas, presidente da Asociación Española de Vacunología. O inmunólogo español Alfredo Corell tamén manifestou en medios de comunicación o acoso que recibiu desde que comezou a pandemia.
Michael Head, investigador principal de saúde global, Universidade de Southampton (Reino Unido), expón: “Eu mesmo recibín moitas ameazas ao longo da pandemia. Para os que combatemos a desinformación antivacunas desde antes da pandemia, a presenza destes intentos de intimidación é moi cansa, pero non é sorprendente. Tamén me gustaría engadir un punto importante: como académico branco e home, imaxínome que son moito menos propenso a recibir estas agresións que un científico que fai un traballo similar pero dun grupo demográfico diferente”.
“Paréceme incrible que como elemento de debate prevaleza o insulto ao que pode ser un exercicio de reflexión lóxico e racional. Cando do insulto pásase á ameaza directa, iso é absolutamente inconcibible e inaceptable e hai que facelo público. Eu dei un paso adiante e denuncieino á policía”, argumenta García Rojas.
A cuarta parte dos enquisados dixo que “sempre” ou “habitualmente” recibía comentarios de trolls ou ataques persoais tras falar sobre covid
Este tipo de acoso xa sucedera anteriormente a científicos que traballan en temas de alta exposición, como a investigación do clima, por exemplo, con ameazas aos expertos do ClimateGate.
Tamén ocorreu con aqueles dedicados á investigación con animais. Nalgúns casos os científicos de temas de saúde controvertidos recibiron ameazas de morte. Os expertos que se manifestan a favor das vacinas son ás veces obxecto destas agresións, como o caso de Paul Offit nos EUA.
“É difícil dicir si a incidencia das ameazas serias, é dicir, ameazas de morte ou ameazas de violencia física ou sexual, ou ataques a domicilio, aumentou, porque non existe ningunha enquisa previa na que se preguntase a tantos investigadores sobre iso”, salienta Richard Van Noorden.
García Rojas continúa: “No meu caso non experimentara nunca antes acoso, insultos e ameazas nas redes sociais. Foi no momento no que empecei a dar a miña opinión baseada na evidencia científica sobre o que estaba a resultar a situación da pandemia”.
Agresións que lles fan máis remisos a falar publicamente
As persoas enquisadas que declararon sufrir trolling en liña ou ataques persoais foron máis propensas a afirmar que as súas experiencias afectaran a súa vontade de falar cos medios de comunicación. Outros manifestaron que dubidaban si falar sobre algúns temas porque vían o impacto negativo que sufriran compañeiros de profesión.
En xeral, os científicos apreciaron as súas interaccións cos medios de comunicación a pesar destas experiencias
“O Science Media Centre do Reino Unido está a organizar mesas de debate con científicos, institucións e medios de comunicación en resposta a esta enquisa. O australiano, que realizou a súa propia enquisa, xa mantivo un debate respecto diso”, explica o editor.
En xeral, os científicos apreciaron as súas interaccións cos medios de comunicación a pesar destas experiencias. O 85% cualificáronas como “sempre” ou “case sempre” positivas, o 84% dixo que puido facer chegar a súa mensaxe ao público e o 63% que falar cos medios foi persoalmente gratificante.
“Sen dúbida existe o perigo de que os científicos que foron atacados ou tiveron colegas que o foron decidan desvincularse dos medios de comunicación. Isto será triste e resultará daniño en xeral”, argumenta Stephen Evans, profesor de Farmacoepidemioloxía en a Escola de Hixiene e Medicamento Tropical de Londres.
“En liñas xerais o comportamento global que recibo a través das redes ou mesmo na rúa é todo o contrario, de moito agarimo e afecto. Iso adoita pasar moito, supera con fartura ao de insultos e ameazas”, conclúe García Rojas.
Como facer fronte a este acoso?
O artigo de Nature sinala que a Royal Society de Canadá creou en maio un grupo de traballo sobre “protección do asesoramento público”, en resposta ao que percibía como un aumento dos ataques a científicos e funcionarios de saúde pública.
Existen algúns consellos tamén para os científicos por parte do SMC de Reino Unido sobre como facer fronte ao acoso. “Este documento creouse por primeira vez en 2013 e actualizouse en 2019, para responder a algunhas preocupacións anteriores”, indica Richard Van Noorden.
Os enquisados afirmaron que cando contaron os seus problemas ao seu empleador, leste apoioulles nun 80 % das ocasións
O editor sinala algunhas medidas que as institucións poden tomar, como eliminar os datos de contacto dos científicos dos sitios web; proporcionar persoal que axude a filtrar os correos electrónicos, as chamadas e as mensaxes das redes sociais; facilitar o acceso aos axentes de seguridade do campus; facer declaracións públicas condenando os abusos; ou remitir as ameazas moi extremas e específicas á policía.
“É necesario investigar máis a fondo si algunha institución individual está equipada para facer isto. En particular, os enquisados afirmaron que cando contaron os seus problemas ao seu empleador, leste apoioulles nun 80% das ocasións, pero isto suxire que un de cada cinco non o fixo, e escoitamos polo menos un caso (de alguén que non quixo ser nomeado) no que a institución non proporcionou apoio ata que se lle insistiu moito. Un feito que recolle o artigo”, conclúe.
Artigo elaborado e escrito por Eva Rodríguez, Agencia SINC
Referencia: Scientists under attack. Nature.
“Cando empézanche a ameazar…”
Por favor, coidade a lingua, nin é “che” nin vai nesa posición.