O diagnóstico precoz é o principal obxectivo da loita contra o cancro. Ver un tumor nas súas fases iniciais dispara as opcións de tratamento e curación. Con este propósito, un equipo internacional de investigadores empregou as máis modernas técnicas de rastrexo mediante biopsia líquida, a técnica que en Galicia xa está empezando a desenvolver o grupo Oncomet, de Santiago de Compostela, para atopar tumores no sangue.
A través deste procedemento, os científicos, que publicaron os resultados do traballo na revista Science, buscaron no sangue de máis de mil pacientes as pegadas de oito tipos de tumores antes de diseminarse en forma de metástase. E os resultados son esperanzadores: atoparon ata o 70% deles, equivocándose en menos dun 1% cando se aplicaba en persoas sas.
Traballaron con tumores de ovario, fígado, estómago, páncreas, esófago, colon, pulmón e mama
“É un estudo moi potente”, recoñece, en declaracións á Axencia Sinc, Beatriz Bellosillo, xefa da sección de Bioloxía Molecular no departamento de Anatomía Patolóxica do Hospital do Mar, en Barcelona. “Ata agora a maior parte dos estudos con biopsia líquida dirixíronse ao seguimento do cancro e o seu tratamento, sobre todo cando xa hai metástase, porque a cantidade de ADN no sangue é maior. Este estudo diríxese a unha fase anterior”.
A biopsia líquida é unha proba que busca no sangue restos procedentes de células canceríxenas que se desprenderon do tumor. Nas fases máis precoces pode haber menos dunha desas moléculas por cada mililitro de mostra. Como buscar unha agulla nun palleiro. No traballo, liderado pola Johns Hopkins University School of Medicine (Estados Unidos de América), seleccionáronse 1.005 pacientes de oito tipos de cancro: ovario, fígado, estómago, páncreas, esófago, colon, pulmón e mama.
Ademais, analizouse o sangue de 812 persoas aparentemente sas. “O obxectivo é desenvolver un test de cribado en sangue que detecte moitos tipos de tumores e que poida ser usado en persoas sas”, comentou a Sinc o oncólogo Nickolas Papadopoulos, un dos responsables do estudo. Iso permitiría detectalos nun momento en que tratamentos como a cirurxía poderían ser curativos. “Para iso usamos un pequeno pero robusto panel de xenes e proteínas e desenvolvemos algoritmos rigorosos de detección”, engade.
A técnica aínda presenta problemas de diagnósticos incorrectos e sobrediagnósticos
En concreto, buscáronse as mutacións máis características de 16 xenes que adoitan estar alterados nestes tipos de cancro, e complementáronse cos valores de 8 proteínas cuxa concentración adoita aumentar. Con esta información, os investigadores xeraron un algoritmo que permitía discernir a presenza ou ausencia de tumor. Chamaron á ferramenta CancerSEEK (a procura do cancro). En xeral, identificou a presenza dun tumor nun 70% dos casos. Só atopou o 40% dos de mama, pero a cambio captou máis do 95% dos de ovario ou fígado. Ademais, nun 83% dos pacientes acertou tamén a localizar o tecido no que se atopaba o tumor, o cal facilitaría enormemente o seguimento e o posible tratamento.
“O estudo abre a porta a tumores onde non tiñamos ningunha ferramenta de detección precoz, como os de ovario, fígado ou páncreas”, afirma Xavier Castells, xefe do servizo de Epidemioloxía no Hospital do Mar de Barcelona. “Con todo, son só os primeiros pasos: aínda estamos moi lonxe de poder aplicalo. E, desde logo, non substitúe nin moito menos aos programas que xa están en funcionamento”.
Con todo, aínda queda moito camiño. Segundo sinalan os expertos, hai un delicado equilibrio entre os beneficios e os riscos. Entre estes últimos están os posibles diagnósticos incorrectos (os falsos positivos), o sobrediagnóstico e o rumbo de adianto do tempo de diagnóstico. A porcentaxe de diagnósticos errados segue sendo moi alta. Ás veces, por exemplo, detéctase un tumor que existe, pero que pola súa evolución non precisa ser tratado.
