Alejandra está convencida de que se contaxiou de covid-19 no metro de Londres na primavera do 2020, cando o virus apenas empezaba a ensinar as gadoupas en Europa nun intervalo de total incerteza e desconcerto. Pronto se atopou moi mal e sospeitou que podería ser aquel virus do que falaban os medios. Tiña, entón, 35 anos e unha bebé ao seu cargo. Esta investigadora universitaria empezou a poñer máscara antes de que o recomendasen as autoridades pero xa era tarde. Foi unha infección grave que a mantivo hospitalizada no CHUF case un mes. Perdeu moito peso, masa muscular, capacidade pulmonar e desde entón arrastra unha fatiga e unha fraxilidade que, dous anos e medio despois, non desapareceron por completo.
“A miña cabeza non vai tan rápido e o meu corpo non a acompaña”
ALEJANDRA C., paciente de covid persistente
É paciente da unidade Poscovid pola cantidade de complicacións que se lle derivaron e que se agrupan como “néboa mental”. Procura estar ao día na divulgación científica a través das distintas asociacións estatais e internacionais que segue en Twitter para estar ao corrente dos avances médicos e farmacolóxicos que buscan como reverter unha néboa cerebral que non a deixa ser ela mesma.
“Hai un antes e un despois do Covid na miña vida. Parezo a mesma pero son completamente outra. A miña cabeza non vai tan rápido e o meu corpo non a acompaña. A veces pasa un anaco de tempo ata que me veñen á palabra as cousas máis correntes”, conta. Afirma que sen os coidados que lle deron no hospital ferrolán non tería superado a pandemia e aínda se lle ensombrece o rostro ao lembrar un pesadelo próximo.
Máis de 17 millóns de afectados
Alejandra C. é unha dos 17 millóns de persoas afectadas pola covid prolongada ou covid persistente que segundo a Organización Mundial da Saúde (OMS) hai contabilizadas nos 53 Estados da rexión europea. A néboa cerebral, apuntan os expertos, é sibilina e complexa e un dos rastros que quedan tras da infección. Maniféstase con dores de cabeza, vahídos, esquecementos frecuentes e dificultade para lembrar cuestións sinxelas e xa mecanizadas, alteracións do sono e outras manifestacións neurolóxicas.
“Non se perden os recordos, pero o cerebro non lembra como procesalos ben”
GORKA ORIVE, investigador
“Non é depresión nin resaca. É unha desorde funcional que afecta á actividade cognitiva. Non se perden os recordos, pero o cerebro non lembra como procesalos ben. Hai pacientes que o arrastran máis de dous anos”, sinala Gorka Orive, doutor en Farmacia e investigador. Calculan que afecta a entre un 10% e un 20% dos pacientes que superaron a covid con intensidades variables. Non se cingue a un rango de idade pero ten maior prevalencia sobre as mulleres.
Por todas estas dificultades, incluso a OMS tardou en estandarizar unha definición da covid persistente ou prolongada, síndrome poscovid ou long covid, como se denominou. Basicamente, acouta a condición dun individuo que despois de tres meses da infección probable ou confirmada de SARS-CoV-2, manifesta síntomas que se manteñen durante polo menos dous meses, que flutúan en intensidade e que non pode explicarse cun diagnóstico alternativo.
O colectivo en Galicia
Desde Long Covid Galicia, a entidade que encabeza Lucía Estrada Csaky, lamentan que aínda non exista en Atención Primaria un protocolo específico a pesar de que a Sociedade Española de Médicos Xerais e de Familia (SEMG) editou unha guía porque o que os pacientes se atopan con que os facultativos tampouco saben como abordalo. A entidade Long Covid Galicia conformouse en decembro do 2021 e aínda que suman xente de idade avanzada, a maioría, explican a GCiencia, son mulleres de idade media e alto grao de formación.
Non hai diagnóstico preciso porque é a suma dun conxunto de alteracións neuronais e tampouco hai un tratamento probado ou efectivo, o que leva a quen a padece a automedicarse para ir paliando os síntomas agrupados.