Verónica Fuentes/SINC
As adiccións non desaparecen polo confinamento, pero as terapias de rehabilitación foron canceladas para evitar contaxios por COVID-19. Como podemos axudar ás persoas en tratamento por algunha dependencia ou aínda sen diagnosticar? Nestes momentos, a substancia que máis preocupa aos expertos é o alcol.
A cidadanía leva máis dun mes confinada, o que supón saír á rúa só por causas excepcionais, como ir traballar ou facer a compra. Este escenario afecta a toda a sociedade, pero especialmente a colectivos vulnerables como son as persoas con adiccións.
Particularmente delicado é o caso do alcoholismo. “Os consumidores habituais e excesivos de bebidas alcohólicas poden non ser conscientes do problema que representa o uso abusivo”, explica á axencia SINC Francisco Pascual, presidente da Sociedade Científica Española de Estudo sobre o Alcol, Alcoholismo e outras toxicomanías (Socidrogalcohol).
Non é casualidade que, aínda que os primeiros días os artigos de primeira necesidade fosen os máis demandados; máis tarde se observara un gran aumento na compra de produtos habitualmente consumidos en bares e restaurantes, como viño, cervexa e bebidas espirituosas. Por non falar do crecemento notable na súa distribución a domicilio.
“A nova situación fará florecer a nosa verdadeira relación co alcol. Non só polo consumo que se facía no exterior, senón tamén polo que se está a realizar no fogar”, conta Jesús Godino, presidente da Asociación de Exalcohólicos de Fuenlabrada (AEF).
A semana pasada, a Organización Mundial da Saúde (OMS) emitiu un comunicado desmentindo que beber alcol protexa contra a COVID-19. É máis, a institución deixou claro que os regulamentos existentes para reducir os danos causados por esta substancia, así como a restrición ao acceso, deben manterse e reforzarse durante o brote: “No peche durante a pandemia, o consumo de alcol pode exacerbar a vulnerabilidade, os comportamentos de risco, os problemas de saúde mental e a violencia”.
“Este período debe amosarnos que o alcol non serve para ser sociables, senón que o necesitamos pola súa verdadeira realidade: un mal hábito que moitas veces se converte en adicción”, engade Godino. Ademais, moitos consumidores doutras substancias –ante a dificultade de adquirilas durante a corentena– utilizarán a bebida como substituto.
En casa cunha adicción
“Moitas das drogodependencias comezan sendo sociais, pero cando chega o abuso a maioría remata consumindo en soidade”, afirma Raquel Rodríguez, psicóloga experta en adiccións: “E aínda que é difícil imaxinar a un cocainómano metendo unha ‘raia’ para quedar na casa, non podemos descartar que estas situacións estean a darse agora mesmo. Estar pechado é unha circunstancia angustiosa”.
Por iso, durante a corentena, a brecha faise máis grande entre as persoas cun trastorno por consumo de substancias pero que xa están en tratamento e as adictas que non decidiron aínda someterse a un proceso terapéutico ou non son conscientes da súa enfermidade.
No primeiro caso, moitos profesionais están a dar soporte telefónico e facilitando os tratamentos farmacolóxicos.
Ademais, ofréceselles apoio psicolóxico en liña para liquidar dúbidas ou problemas que poidan xurdir. Con todo, é aínda máis difícil naquelas persoas que aínda non están a seguir ningún tipo de terapia, xa que poderían sufrir síndrome de abstinencia.
“Ao quedar na casa poden darse cadros de ansiedade, sudoración, insomnio, axitación, algún ataque epiléptico; todo iso debido ao abandono brusco da substancia”, insiste Pascual. Nestes casos, os expertos aconsellan contactar con persoal sanitario para facer un descenso paulatino e abandonar o consumo.
Máis recaídas no confinamento
As terapias individuais e as de grupo foron canceladas despois do estado de alarma. Isto deixou nunha situación de certa desprotección a todas as persoas que se atopaban en rehabilitación.
“A reclusión na casa pode facer lembrar vellos tempos e facer que xurda o desexo de consumir: a inactividade, o exceso de tempo coa familia (ou a soidade noutros casos), o frear de súpeto e, sobre todo, o medo e a incerteza sobre o que está a pasar”, subliña Rodríguez.
Así, as porcentaxes de recaída tras deixar o consumo son moi elevadas durante o primeiro mes e ata os seis meses; logo retárdanse. “Con todo, a prevención de recaídas é moi necesaria, sobre todo, ata os dous anos”, puntualiza.
“Por desgraza, se o illamento prolóngase moito no tempo haberá numerosas recaídas, porque se o confinamento xa é duro, estar pechado e cunha adicción é moito peor”, vaticina Godino, presidente da AEF.
Máis optimista é o presidente de Socidrogalcohol: “Este tempo pódese aproveitar para reorganizar a vida e procurar definir obxectivos, valores e apreciar o importante. Creo que é o momento de avanzar e de aproveitar para abandonar o uso de substancias ou consolidar a súa renuncia”.
Como afecta as familias
Durante o confinamento, nas persoas con adiccións activas van producir conflitos xerados pola tensión, a ansiedade e os propios efectos da droga. E isto influirá tamén nas súas familias.
“Ademais das consecuencias do consumo, hai que sumarlle as que poden desencadear para os máis próximos: malestar, medo e problemas conductuais”, aclara Raquel Rodríguez.
Igualmente, é importante controlar a súa medicación e actuar con acompañamento e sen confrontacións. Por iso, Pascual aconsella aos familiares “tentar comprender a situación de illamento e os momentos de irritabilidade ou ansiedade, que poden ser máis intensos que noutras persoas”.
