A primeira muiñeira con notación musical está datada en 1786

Unha tese da USC analiza a danza e composición musical tradicional como un "elemento identitario" da Galicia do século XIX

A muiñeira, que é tanto unha danza tradicional galega como a composición musical que a acompaña, converteuse no século XIX nun “elemento identitario” de Galicia que acompañou o rexurdir político e cultural da época. Así o recolle a tese de Julio Alonso Monteagudo, investigador da Universidade de Santiago (USC). No seu traballo consegue datar no Nadal de 1786 a primeira muiñeira con notación musical, asinada por Melchor López, mestre da capela da catedral compostelá.

Máis polo miúdo, Alonso confirmou a través das súas pescudas que a evolución política do provincialismo e do rexionalismo, antecedentes do nacionalismo do século XIX, derivaron nunha busca de elementos que conformasen a identidade galega. Entre eles, a formación dun canon da música que se basea “nunha escolla, na recuperación da música tradicional, folclórica”. É nese momento cando a muiñeira é considerada como un símbolo de Galicia.

Publicidade

O seu antecedente directo era “un baile chamado gaita galega”, que non se interpretaba necesariamente co instrumento do mesmo nome, e que “desde o século XVII circulaba pola península ibérica”. Alonso lembra que no século XVII son coñecidas e interpretadas “pezas populares coma as jácaras, as chaconas e os canarios” e é a partir desa época cando os bailes cortesáns incorporan bailes populares coma eses, no caso de Galicia as pezas chamadas gaitas, que aparecen nos libros de composicións para guitarra, a cal era “o instrumento máis popular” e que se tocaba “mesmo nas barberías”.

A popularidade da composición denominada galega fai que se incorpore tamén ás pezas teatrais, de xeito que “cando saía o personaxe galego soaba a gaita, interpretada con guitarra” e o público sabía que estaba a ver un personaxe de orixe galega, “frecuentemente un personaxe cómico, que cando sae á escena crea confusión”. No ámbito relixioso a gaita galega “entra nos vilancicos, un xénero que non era só para o Nadal, tamén para as festas”, aínda que neste caso o carácter cambia: “O personaxe galego pasa a ser honesto e honrado, por exemplo un pastor humilde, traballador e esforzado”.

A referencia máis antiga á muiñeira aparece “nun texto de 1745 de frei Martín Sarmiento”, quen por certo compara os movementos deste baile cos que fan as galiñas e os galos, especialmente “os saltos que fan os galos”; mentres que a primeira con notación musical está asociada a Melchor López.

Desta maneira, o mestre actúa de mediador para incorporala á música culta. A partir da publicación da Historia de Galicia de José Verea e Aguiar en 1838 xorde “o discurso que consolida a muiñeira como paradigma e referente identitario para Galicia”, apunta Alonso. Mesmo Manuel Martínez Murguía na súa Historia de Galicia publicará as primeiras transcricións con notación musical de música popular galega, que lle enviou o tamén escritor estradense Marcial Valladares Núñez, quen contaba cunha ampla formación musical.

DEIXAR UNHA RESPOSTA

Please enter your comment!
Please enter your name here

Este sitio emprega Akismet para reducir o spam. Aprende como se procesan os datos dos teus comentarios.

Relacionadas

A enfermidade de Lyme en Galicia: “Houbo un aumento exponencial nos últimos 15 anos”

Lugo é a provincia con maior incidencia dunha doenza que transmiten as carrachas do xénero 'Ixodes', moi abundantes en territorio galego

Un equipo de Santiago descobre unha nova terapia contra un cancro agresivo de tiroides

Un estudo do CiMUS publicado na revista 'Nature Communications' elimina de forma selectiva as células cancerosas sen danar as sas

O que hai que ter en conta para escoller unhas boas lentes de sol

Hoxe en día podemos atopar lentes de sol a prezos moi alcanzables en bazares ou internet pero a calidade visual que proporcionan é nefasta

Móvese como unha araña e salta para picar: así é a carracha que transmite Crimea-Congo

O período de actividade da especie 'Hyalomma marginatum' en Galicia vai dende abril ata finais de agosto, cunha diminución da poboación nos meses de máis calor