A sala do contencioso administrativo nº 3 do Tribunal Superior de Xustiza de Galiza (TSXG), a través dun auto, anunciou a suspensión cautelar do proxecto do parque eólico na serra do Oribio, entre os concellos de Triacastela e Samos, “mentres tanto non se actualice a declaración de impacto ambiental, do ano 2005, e se xustifique a prevalencia do uso industrial que afecta a valores ambientais, paisaxísticos, forestais e culturais”.
A decisión chega a raíz do recurso presentado pola plataforma Salvemos o Iribiopara paralizar as obras que xa se estaban desenvolvendo na zona, incluída na Rede Natura. A agrupación, que denunciou en varias ocasións estas actuacións, xa remitiu unha petición á Consellería de Economía, Emprego e Industria e aos concellos afectados para que en menos de 24 horas fagan executar o auto e ordenen a paralización inmediata das obras, advertindo de que se non o fan, poderían estar incorrendo en delito penal.
O pasado 27 de xuño, o Consello da Xunta aprobou a modificación da aprobación definitiva do proxecto sectorial de incidencia supramunicipal do parque eólico Serra do Oribio, que foi publicado no DOG o 14 de agosto. Porén, o auto do TSXG argumenta que “desde a declaración de impacto ambiental de 2005, teñen cambiado as circunstacias tecnolóxicas, enerxéticas e ambientais e aprobouse o Plan Director da Rede Natura 2000 en Galicia que, entre outras medidas, prohíbe a instalación de novos parques eólicos nos espazos na Rede Natura”. Aquela declaración fora aprobada en agosto de 2005 polo último goberno en funcións de Manuel Fraga.
A “destacada riqueza” do Oribio
O tribunal expón tamén que o Oribio posúe unha “destacada riqueza en valores etnográficos e culturais”, sendo unha importante área para a conservación de especies ameazadas incluídas no catálogo galego de especies ameazadas, como a tartaraña cincenta ou a gatafornela; ou para outras especies en perigo de extinción, como o oso pardo (que na actualidade é obxecto dun plan europeo LIFE para a súa conservación no Courel) ou a aguia real. Tamén se subliña que a zona está dentro da área de protección do BIC Camiño de Santiago Francés e que con este proxecto se podería poñer en perigo o antigo Camiño Real de comunicación co a Meseta e o seu patrimonio asociado (Ventas do Retorno, de Brañas, o Portádego do Iribio, mámoas e demais elementos).
Para a plataforma Salvemos O Iribio (composta por entidades como Adega, Fundación Oso Pardo, Fundación Uxío Novoneyra ou a Sociedade Galega de Ornitoloxía, entre outras) o auto do TSXG é “un logro destacado” na loita contra a instalación do parque eólico. Recollen que “o auto estaría invalidando cautelarmente, non só o Acordo da Xunta do 27 de xuño, senón tamén as autorizacións urbanísticas e actos posteriores que estean amparados por este acordo, como a resolución de aprobación do proxecto sectorial de incidencia supramunicipal do parque eólico emitida pola Consellaría de Economía, Emprego e Industria ou as licenzas outorgadas polos concellos de Samos e Triacastela para a execución das obras.
A plataforma apunta que “ningunha destas autorizacións poderían ser de aplicación mentres non se realice un estudo de impacto ambiental acorde cos valores naturais, paisaxísticos e ambientais que actualmente están recoñecidos na Serra do Iribio, e non se xustifique por que o uso industrial debe prevalecer sobre a preservación destes valores de interese público”.
Aeroxeradores con motivos xacobeos
Así, o TSXG conclúe que que a declaración de 2005 “podería resultar obsoleta e que o desenvolvemento do parque eólico podería ser incompatible coa preservación desta riqueza natural e cultural, máxime tendo en conta que o proxecto eólico orixinal se modificou para dotar de maior dimensión aos seus aeroxeradores, incrementando un 20% a lonxitude das pás. Para o tribunal, este é un “importante impacto” que non elimina nin corrixe o feito de que no proxecto se ofrecera a opción de pintar os aeroxeradores “con motivos xacobeos”.
Alén disto, o texto vincula unha “posible incompatibilidade” do parque do Oribio coa exposición pública da declaración de reserva da Biosfera da Ribeira Sacra e Serras do Oribio e Courel efectuada pola Xunta o pasado 9 de agosto de 2019″.
Con este auto, Salvemos O Iribio expoñen que “esta medida cautelar pode supór o primeiro paso cara a anulación total do proxecto eólico aprobado na Serra do Iribio, xa que de ter que sometelo a unha nova avaliación de impacto ambiental e ás disposicións normativas vixentes, o máis probable é que non dea superado a tramitación ambiental”.
E engaden: “Como xa apunta no seu auto o Tribunal Superior de Xustiza, hoxe en día está prohibida a instalación de novos parques eólico en Rede Natura polo que este parque eólico, malia a estar aprobado desde 2007, non foi executado e, por tanto, debe considerarse como unha nova instalación sobre a cal se aplique a normativa actual”.
O comunicado da plataforma conclúe lamentando que “de novo teña que ser a sociedade civil a que acuda aos tribunais para obrigar ás administracións públicas a cumprir co seu deber de preservar os espazos naturais protexidos e defender os intereses colectivos fronte os intereses privados dunha empresa que só busca o rédito económico”.
Lembran tamén que nestes cinco meses presentaron “multitude de denuncias contra estas obras por parte dos colectivos membros desta plataforma ante os concellos de Samos e Triacastela e ante a Dirección Xeral de Enerxía e Minas de doutros organismos competentes”, sen que “se dispuxese aínda ningunha medida para frear o avance das mesmas, poñendo en perigo a preservación dos valores naturais, culturais, paisaxísticos e ambientais que ten esta serra”.
