Desde que no ano 2013 aparecese en Gondomar, o escaravello Rhynchophorus ferrugineus, coñecido como picudo vermello, está a causar importantes estragos en Galicia, principalmente nas provincias de Pontevedra e Ourense. E mesmo chegou a quitarlle sentido á toponimia, como a coñecida Praza das Palmeiras da avenida Gregorio Espiño de Vigo, onde a praga obrigou a cortar arredor dunha decena de exemplares. Mais despois de Vigo, as cidades de Pontevedra e Ourense, e as comarcas de Arousa ou o Barbanza, Santiago de Compostela xa sofre tamén a achegada do becho. Segundo informa este xoves La Voz de Galicia, exemplares da rúa Carreira do Conde, o Arcebispado e algunhas parcelas privadas deste e outros concellos como Teo ou Brión xa se observan os síntomas do picudo vermello: as follas da planta decaen e murchan. O obxectivo agora é que o escaravello non se estenda polo resto de palmeiras da zona.
Como é e como actúa o picudo vermello?
O Rhynchophorus ferrugineus é un coleóptero orixinario do Sueste Asiático e Polinesia, e desde hai máis de 25 anos estendeuse pola China, a Península Arábiga, Exipto, Italia, Francia ou España. Afecta a varias especies do xénero Phoenix, en especial os machos da P. canariensis.
O insecto precisa entre 3 e 4 meses para completar o seu ciclo biolóxico (ovo-larva-pupa-adulto). Os machos que xorden dos ovos realizan galerías nas plantas afectadas para alimentarse e emiten unha feromona que atrae ás femias á copulación. Unha vez fecundadas, realizan na base das árbores unha serie de galerías para alimentarse e para colocar os seus ovos. Aínda que os adultos poden voar ata 5 quilómetros de distancia, non adoitan abandonar as palmeiras afectadas ata que acaban co seu tecido vexetal, ao secar ou podrecer.
Os principais síntomas dos danos son o decaemento das follas centrais, que murchan e se desprenden con facilidade. Poden chegar a observarse na base das follas as galerías realizadas polo picudo. Nas fases máis avanzadas, o penacho pode caer por completo. Así aconteceu recentemente en Ourense, segundo recolleu La Región, onde pólas de palmeira desprendéronse sobre dous vehículos na rúa Noriega Varela.
Nos primeiros anos desde a chegada do becho, o sur de Galicia estaba sendo afectado en maior medida. Na zona meridional da provincia de Pontevedra cóntanse por centos as palmeiras xa destruídas polo escaravello. De feito, desde a Estación Fitopatolóxica do Areeiro, centro de investigación dependente da Deputación de Pontevedra, apuntaban en 2019 a GCiencia que o picudo xa “está distribuído por toda a provincia”, segundo Carmen Salinero, xefa de servizo da estación.
O dano do picudo vermello pode constatarse en casos concretos a través da ferramenta Google Street View, que recolle como en seis anos acabou coas palmeiras da Praza dos Olmos, en Vilanova de Arousa:
Aínda que na meirande parte dos casos non se puido chegar a tempo, hai algún caso de éxito que conseguiu conter o becho. Aconteceu no palmeiral dos xardíns de Méndez Núñez, na Coruña, catalogado na listaxe de Árbores Senlleiras da Xunta de Galicia. En 2018 detectouse o Rhynchophorus ferrugineus en seis palmeiras da cidade, que foron retiradas. E segundo informaba en xaneiro de 2020 El Ideal Gallego, acometeuse un tratamento en Méndez Núñez despois de detectar o becho nun exemplar. Por agora conseguiuse conter a praga nesta formación senlleira. Ademais, o concello coruñés instalou un perímetro de trampas con feromonas para evitar que colonice novas áreas da cidade.
