A choiva de estrelas máis famosa do ano foi relacionada pola igrexa católica desde a Idade Media coas bágoas que vertió San Lorenzo durante o seu martirio na fogueira, un 10 de agosto do 258. Este fenómeno celeste non é único. A verdade é que nin son estrelas fugaces nin tampouco é un acontecemento místico: son choivas de meteoros.
Cada choiva de meteoros recibe un nome que asocia este fenómeno cunha zona do ceo chamada radiante, onde parecen converxer a dirección dos meteoros que penetran na nosa atmosfera. No caso das Perseidas, o radiante está na constelación de Perseo, de aí o seu nome, e os meteoros en cuestión proceden do cometa 109P/Swift-Tuttle. Estes obxectos normalmente se desintegran na atmosfera entre os 100 e 80 km de altura cunha velocidade que rolda os 200.000 km/h.
Cada ano, desde o 17 de xullo ao 24 de agosto, esta choiva de meteoros está activa, aínda que a probabilidade de ver meteoros vaise incrementando diariamente até chegar ao seu punto álxido. Segundo que ano, varía entre o 11 e 13 de agosto. Segundo a IMO, en 2021 a súa máxima intensidade corresponde á madrugada do 11 ao 12 de agosto. A partir de aquí a súa intensidade vai diminuíndo.
Orixe das choivas de estrelas
Durante todo o ano, pódense observar distintas choivas de meteoros desde calquera punto do noso planeta. Este fenómeno ten a súa orixe maioritariamente nas partículas que desprende un cometa ao achegarse ao Sol. Estes restos permanecen no espazo tras a traxectoria do cometa, de forma que cando o noso planeta, no seu movemento ao redor do Sol, crúzase con eles, estes restos cometarios impactan coa atmosfera a tal velocidade que literalmente arden e podemos observalos como estrelas, espontáneas e fugaces.
Ao longo do ano pódense contabilizar varios centos de choivas de meteoros, aínda que se consideran ben establecidas ao redor dun centenar.
Os cometas son obxectos compostos principalmente por auga, xeo seco, amoníaco, metano, ferro, magnesio, sodio e silicatos. Ás veces dise que un cometa está formado por xeo sucio, debido a esta mestura tan particular. Tamén se cre que están formados polos restos primitivos que constituíron a formación do Sistema Solar.
Os cometas teñen distinto tamaño, composición e proceden principalmente de o cinto de Kuiper e a nube de Oort, no exterior do noso Sistema Solar. Estes obxectos orbitan ao redor do Sol, con períodos moi diferentes: ás veces de só uns anos e outras veces, cando pasan preto do sol, modifican a súa órbita e pérdense nos confíns do espazo.
De meteoros a meteoritos
A variedade cometaria deixa restos desiguais, o que provoca que os meteoros que impactan na atmosfera sexan tamén diferentes tanto en intensidade, como en velocidade de impacto, cor e mesmo tamaño. Cando un meteoro é moi brillante e supera mesmo o brillo do planeta Venus, denomínaselle bólido. Algunhas veces estes obxectos dispoñen de suficiente masa como para sobrevivir ao proceso de abrasión que lles produce a atmosfera e caen ao chan en forma de meteoritos.
Para observar esta choiva de meteoros ou calquera outra, é recomendable buscar un lugar afastado das cidades, con escasa ou nula contaminación lumínica. Os días de máxima actividade, a Lúa estará de camiño a cuarto crecente e porase pronto no horizonte, polo que o seu brillo non prexudicará a observación.
Recoméndase adoptar unha posición tombada ou semitumbada, xa que, aínda que a radiante está en Perseo, pódense observar meteoros por calquera lugar da esfera celeste. Como último apuntamento, hai que dicir que non é necesario levar prismáticos nin telescopios. As choivas de meteoros de observan mellor a primeira ollada.
Francisco Ángel Espartero Brice ño é doutor en Astrofísica e Enxeñeiro Industrial e CEO en ECS Engineering & Astrophysics S.L.
