Un estudo coordinado polo científico Pablo Gago Ferrero, investigador do Instituto de Diagnóstico Ambiental e Estudos da auga (IDAEA-CSIC), en colaboración coa Universidade Sueca de Ciencias Agrícolas (SLU) descubriu 24 novas substancias derivadas da degradación de pesticidas que nunca antes se detectaran no medioambiente. O traballo mostra como, a pesar das normativas da Unión Europea para o control de pesticidas no ámbito agrícola, existe un gran número desas substancias no medioambiente cuxos efectos tóxicos poden superar incluso os dos pesticidas orixinais que si están regulados.
Estes produtos de transformación son substancias derivadas da degradación dos pesticidas e fórmanse a partir de reaccións químicas unha vez que os pesticidas foron aplicados. “As cantidades atopadas poden supoñer un claro risco ambiental, considerando a toxicidade destas substancias. Estes compostos presentan unha maior capacidade de dispersión que os pesticidas orixinais e poden chegar aos acuíferos de onde se extrae a auga potable. Esta capacidade, unida ao feito de que a súa presenza no medioambiente non se monitora, pode representar un risco para a saúde humana”, indica Pablo Gago Ferrero.
A investigación utilizou unha metodoloxía nova para a detección destas substancias que se emprega en Suecia. O traballo combinou a química analítica para identificar novos produtos de transformación de pesticidas, incluso estando a concentracións mínimas no medioambiente, xunto cunha revisión sistemática da distribución de pesticidas no territorio levada a cabo polos programas europeos de vixilancia ambiental.
“Unha gran parte dos novos subproductos detectados excedían as concentracións dos pesticidas orixinais a partir dos cales se formaron, con toxicidades estimadas máis altas. Este estudo demostra que, a pesar da existencia de potentes sistemas de control ambientais, están a omitirse substancias con efectos nocivos no medioambiente”, puntualiza Gago Ferrero.
Nalgúns casos, o pesticida orixinal non se detecta no terreo. Isto pode inducir a pensar erroneamente que o pesticida non está presente e que, por tanto, non existe un problema. Con todo, os produtos de transformación destes pesticidas si están presentes. “A maioría destes produtos nunca se monitoraron no medioambiente. Ademais, non estaban incluídas en ningunha base de datos. Por mor deste estudo, estes compostos foron engadidos á base de datos PubChem e a súa identificación será fácil a partir de agora”, aclara Gago Ferrero.
Algunhas destas novas substancias foron xa incluídas nos sistemas de control escandinavos e demostran a necesidade de estender esta iniciativa a outros países. Isto é especialmente relevante para países con gran actividade agrícola, como España, onde se fai un uso intensivo de pesticidas e é necesario coñecer que subproductos están a formarse, así como os seus potenciais efectos nocivos para un correcto control e prevención de riscos asociados.
Referencia: Identification of pesticide transformation products in surface water using suspect screening combined with national monitoring data (Publicado en Environmental Science & Technology).