A historia tradicional di que o castiñeiro foi introducido en Galicia durante o Imperio Romano, como tamén aconteceu coa vide. Pero novas evidencias desbotan esta teoría. O castiñeiro é unha especie autóctona de Galicia, que xa estaba presente no Noroeste da península Ibérica hai máis de 20.000 anos. Estes achados mudan absolutamente a idea de que estamos ante unha especie invasora que foi naturalizada.
O novo traballo foi liderado pola Universidade de Oviedo e confirma que a área cantábrica e atlántica da Península foi un dos principais refuxios climáticos do castiñeiro hai máis de 20.000 anos, durante a última glaciación.
O investigador José Valentín Roces Díaz empregou modelos matemáticos, nunha estadía na Universidade Masaryk da República Checa. O traballo revela que o último período glacial condicionou a moitas das árbores que agora son dominantes nos bosques europeos, obrigándoas a migrar ou buscar “zonas de refuxio” no sur de Europa.
O artigo aparece publicado na revista Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology e recolle unha serie de modelos espaciais para predicir a distribución do castiñeiro en Europa en base ás condicións climáticas actuais para logo facer unha extrapolación ás do último máximo glacial e do período especialmente cálido do holoceno medio (hai 6.000 anos).
En Viveiro, atopouse polen de castiñeiro datado hai 7.830 anos
Segundo o director do Grupo de Investigación de Sistemas Forestais Atlánticos ( GIS- Forest), Pedro Álvarez-Álvarez, os resultados destes modelos amosan que o castiñeiro atopou zonas de refuxio durante a última glaciación nas costas cantábrica e atlántica da península ibérica, así como en Italia e Turquía.
Na planificación de reforestacións e repoboacións, o criterio principal é que a recuperación natural leve a cabo soamente con bosque autóctono, aínda que en certas zonas permítanse plantacións alóctonas para a produción de madeira. O castiñeiro pode ter agora plena consideración de árbore autóctona, o que achega un novo concepto á política de conservación.
Xa outras investigacións anteriores sinalaban que existía o castiñeiro en Galicia moito antes dos romanos. Josefa Menéndez Amor y F. Florschütz atoparon no municipio de Viveiro restos fósiles de polen de Castinea sativa datados hai 7.830 anos, case seis milenios antes antes da romanización comezada na época do emperador Augusto.