Únete á nosa canle de Whatsapp
Doce milenios atrás, boa parte da Terra arrefriouse rapidamente, en cuestión de décadas. As temperaturas baixaron varios graos e en rexións como Groenlandia, o descenso foi de ata 10ºC. É o coñecido como Dryas Recente, un período que aínda hoxe é un dos meirandes misterios da evolución climática recente da Terra. Un estudo publicado esta semana, no que participa o CSIC español, intenta achegar luz sobre o asunto, vinculando este episodio co desbordamento do lago Agassiz, unha gran masa de auga de orixe glaciar situada en Norteamérica, no que hoxe é o Canadá.
Cunha extensión de máis de 1,5 millóns de quilómetros cadrados (arredor de tres veces a da península ibérica), o lago Agassiz estaba situado ao oeste do país, no que hoxe é o sur das provincias de Manitoba e Saskatchewan, preto da fronteira con Alberta. O lago formouse a medida que o casquete glaciar Laurentino, duns tres quilómetros de espesor e que se estendía sobre gran parte de América do Norte, empezou a fundirse fai uns 16.000 anos. A existencia dun dique natural evitaba que as augas procedentes da fusión chegasen ata a baía de Hudson, o que fixo que a auga se fose acumulando.
Os indicios xeomorfolóxicos atopados no norte de Alberta tamén suxiren que, nun determinado momento, as augas do lago empezaron a verterse cara ao noroeste a través dunha canle coñecida co nome de Clearwater-Athabaska, na conca do río Mackenzie no seu camiño cara ao océano Ártico. “Sabemos que pola canle pasou un gran fluxo de auga cuxo volume e magnitude descoñeciamos”, explica Sophie Norris, que actualmente é investigadora da Universidade de Dalhousie (Halifax, Canadá).
No punto álxido, a auga verteuse cara ao océano a un ritmo de 2 millóns de metros cúbicos por segundo, 10 veces o caudal medio do Amazonas
Segundo os cálculos, a descarga de auga alcanzou, no seu punto álxido, un volume duns dous millóns de metros cúbicos por segundo. Este volume é, aproximadamente, dez veces o caudal medio do río Amazonas e representaría unha das maiores inundacións coñecidas. O traballo mostra que en menos de nove meses dirixíronse preto de 21.000 quilómetros cúbicos de auga, unha cifra similar á masa de auga que conteñen os actuais Grandes Lagos entre Estados Unidos e Canadá, considerados o maior grupo de lagos de auga doce do mundo.
Deste xeito, a inundación podería explicar o Dryas Recente. De confirmarse estes resultados, sinala Daniel García-Castellanos, científico de Geociencias Barcelona (GEO3 BCN-CSIC), trataríase da inundación máis grande xamais rexistrada que causou o desbordamento dun lago. “Estamos preto de entender estes eventos de erosión e inundación tan abruptos e de entender o seu papel cuantitativo na evolución do relevo terrestre e a súa erosión a longo prazo”, engade o investigador.
Segundo apunta García Castellanos, as causas deste fenómeno seguirán sendo moi debatidas entre os paleoclimatólogos e os xeomorfólogos, pero os nosos resultados suxiren que o enorme caudal de auga da inundación puido desencadear o cambio climático do Dryas Recente ao modificar as correntes mariñas”. “Con todo, as idades dos depósitos da inundación non son suficientemente precisas aínda como para establecer que a inundación ocorrese exactamente ao comezo deste período frío”, aclara García-Casteláns.
“Non sabemos ben se esta inundación foi a causa de que a Terra volvese á época glaciar, pero o noso modelo mostra que, ao chegar tanta auga ao océano Ártico, produciuse un arrefriado do clima do hemisferio norte”, destaca Sophie Norris, principal autora deste estudo.
Para levar a cabo esta investigación, o equipo analizou en primeiro lugar os sedimentos arrastrados pola inundación e realizaron máis dun centenar de cortes xeolóxicos do val para calcular o tamaño dos fluxos de auga necesarios e así explicar a altura á que se depositaron eses sedimentos. En concreto, García-Casteláns encargouse de relacionar a descarga de auga que involucrou a inundación coa resistencia da roca na zona onde se produciu o desbordamento do lago.
Ademais, empregouse un modelo matemático para simular o proceso de erosión gradual do dique que tiña en conta a erosionabilidad das rocas da zona e o tamaño necesario do lago para que as augas acabasen vertiéndose cara á parte superior do rio Clearwater. “O resultado é moi motivador porque vén confirmar a validez desta técnica, que poderá aplicarse a outras inundacións similares que modificaron a paisaxe terrestre tras o último período glaciar”, subliña o investigador de GEO3 BCN-CSIC.
“O que atopo profundamente satisfactorio é o modelado hidráulico moderno que, cando o aplicamos en base aos indicios preservados na paisaxe actual, móstranos unha inundación fenomenal ocorrida fai uns 12.000 anos”, di Paul Carling, coautor do estudo e investigador da Universidade de Southampton (Reino Unido). “Unha vez consideradas todas as incertezas, os resultados obtidos son sólidos”, engade Carling.
Segundo Sophie Norris, Alberta débelle a esta inundación parte da súa riqueza actual de recursos. “A rexión das areas bituminosas debe está situada ao longo da canle que se formou durante esta inundación. Estas están cubertas dunha gran cantidade de sedimento do Cuaternario, e grazas á inundación quedaron expostas”, conclúe a investigadora.
Referencia: Catastrophic Drainage From the Northwestern Outlet of Glacial Lake Agassiz During the Younger Dryas (Publicado en Geophysical Research Letters).
