Un estudo do Instituto de Investigacións Mariñas (IIM) de Vigo, do CSIC, constata que a especie de mexillón máis habitual en Galicia (Mytilus galloprovincialis) é capaz de mellorar a súa resposta inmunolóxica ante a bacteria Vibrio splendidus cando se encontra con ela por segunda vez, aínda que carece de resposta inmunolóxica específica e carece de anticorpos. O traballo foi publicado na revista Frontiers in Immunology, por membros do grupo de Inmunoloxía e Xenómica do IIM e nel participan tamén científicos da universidade italiana de Trieste.
Un dos autores do traballo, o profesor de investigación do IIM Antonio Figueras, explica: “Sábese que, como todos os invertebrados, carece de memoria inmune, é dicir, non pode producir anticorpos, pero si pode responder a patóxenos, feridas e tensión ambiental dunha maneira moi eficiente”. E ata este estudo, descoñecíase a capacidade de mudar a súa resposta diante do mesmo patóxeno, imitando en certa medida a memoria inmunolóxica dos vertebrados”, explica Figueras.
Tal e como explican desde o IIM, o sistema inmune dos seres vivos emprega para defenderse das enfermidades, dunha forma sinxela, unha resposta específica centrada nos anticorpos, nos que se basea a acción das vacinas; e unha resposta inespecífica, que ata o de agora se pensaba que non tiña memoria e que que actúa como un gardián xeral do organismo. Neste contexto, o mexillón, aínda que carece de resposta inmunolóxica específica (non ten anticorpos e por tanto non se lle pode vacinar), puido verse que é quen responder mellor empregando a súa resposta inmune innata tras dous encontros consecutivos co mesmo patóxeno.
Para indagar neste feito, o equipo desenvolveu nos laboratorios de Vigo un estudo, e os resultados demostraron que a especie incrementa a súa resposta despois da primeira infección. “Nos mexillóns, algúns xenes relacionados coas funcións inmunes clave identificáronse recentemente, entre os que se inclúen diferentes moléculas involucradas en recoñecemento específico de patóxenos, e comparados con outros bivalvos os mexillóns son particularmente ricos en péptidos antimicrobianos”, di Beatriz Novoa, outra das científicas do IIM autoras do estudo.
Neste contexto, analizouse a resposta transcriptómica do mexillón antes e despois de dúas infeccións con Vibrio splendidus, bacteria patóxena para os animais do medio mariño. O obxectivo último era caracterizar a resposta transcriptómica e funcional do mexillón, especificamente das súas células sanguíneas, os hemocitos, despois dunha inxección coa bacteria, para causar mortalidade na especie e analizar se se pode obter unha resposta diferente despois dunha segunda interacción co mesmo patóxeno.
Os científicos observaron que os mexillóns poden controlar a magnitude da súa resposta inmune
Observouse que os mexillóns poden controlar a magnitude da súa resposta inmune, o cal lles permite lidar coa exposición continua a potenciais patóxenos. Revélase así a existencia dunha segunda resposta inmune non específica, algo que sería de esperar en organismos con anticorpos pero non nos que non os teñen, como os mexillóns, orientada tanto a responder con maior intensidade na segunda infección como a controlar a resposta inmune conseguindo inducir procesos antiinflamatorios para minimizar o dano.
Como resultado da primeira exposición a esta bacteria modificáronse os xenes relacionados coa resposta inflamatoria, a activación de hemocitos e as respostas á bacteria. Con todo, no segundo contacto, os resultados demostraron cambios na estrutura e función das células encargadas da defensa, controlando a expresión de xenes pro- inflamatorios.
Estes achados revelan por primeira vez que “os mecanismos inmunes inespecíficos do mexillón ven alterados tras dous contactos co mesmo patóxeno. Despois do segundo, a resposta é máis controlada, para non danar os propios tecidos e para loitar contra o patóxeno de forma máis eficiente, minimizándose así o dano que supón para o propio mexillón un estatus de defensa e resposta mantida no tempo”, conclúe Figueras.
“Segundo os científicos, o principal resultado desta aproximación experimental é a contribución para revelar a especificidade da resposta inmune do mexillón que se consideraba non específica e a identificar xenes asociados con este proceso. Neste sentido, podería axudar a comprender o fenómeno de priming, tolerización e adestramento da inmunidade non especifica algo no que se está traballando en humanos co fin potenciar a resistencia a enfermidades non só mediante as vacinas senón mediante o adestramento do noso sistema inmune inespecífico”, conclúen os investigadores.
O Mytilus galloprovincialis atópase amplamente distribuído ao redor de todo o mundo e ten un alto impacto ecolóxico e económico. Debido a que vive fixo ás rocas e á súa alimentación por filtración -un individuo de cinco centímetros pode filtrar ata 7,5 litros por hora– está en constante contacto con millóns de microorganismos, algúns deles patóxenos e moitos causantes de enfermidades que poden ocasionar mortalidades masivas con perdas económicas millonarias.
O estudo desenvolveuse no marco de proxectos de investigación competitivos financiados polo Ministerio de Ciencia, Innovación e Universidades; a Xunta de Galicia e a Unión Europea.
Referencia: Immune Tolerance in Mytilus galloprovincialis Hemocytes After Repeated Contact With Vibrio splendidus (Publicado en Frontiers in Immunology).