Únete á nosa canle de Whatsapp
Canto inflúen os xenes no noso peso corporal? Para a poboación xeral esta influencia é de ao redor dun 20%, segundo determinan os estudos que nos últimos anos analizaron o xenoma completo de decenas de miles de persoas. É dicir, “o estilo de vida, como os hábitos alimenticios e o exercicio, teñen moito impacto, pero os factores xenéticos tamén inflúen”, explica a investigadora Nerea Deleyto Seldas, do Centro Nacional de Investigacións Oncolóxicas (CNIO).
Algúns deses factores xenéticos xa se coñecen. Identificáronse xa preto dun centenar de variantes xenéticas que aumentan moderadamente a probabilidade de ter un Índice de Masa Corporal elevado —o IMC, indicador habitual de sobrepeso e obesidade—. Investigadores do CNIO e IMDEA Alimentación acaban de identificar unha nova. O seu traballo publícase na revista Genome Biology, con Nerea Deleyto Seldas (CNIO) e Lara P. Fernández, do Instituto IMDEA Alimentación, como primeiras autoras.
Esta variante afecta á cantidade de graxa que acumula o corpo e é especialmente frecuente en Europa
As variantes dun xene son versións lixeiramente distintas dese xene, que moitas veces non adoitan traducirse en cambios visibles no organismo. Pero nesta ocasión, si. Esta variante afecta á cantidade de graxa que acumula o corpo, e os autores do novo estudo mostran que é especialmente frecuente en Europa. Estímase que está presente en case o 60% da poboación europea.
Para Alejo Efeyan, xefe do grupo de Metabolismo e Sinalización Celular do CNIO, “o achado supón un paso máis na comprensión dos compoñentes xenéticos da obesidade”. Ana Ramírez de Molina, directora do Instituto IMDEA Alimentación, considera que “o coñecemento da implicación do roteiro de detección celular de nutrientes na obesidade pode ter implicacións no desenvolvemento e aplicación de estratexias personalizadas en prevención e tratamento da obesidade”.
Xenética e medidas corporais de 790 voluntarios
O sobrepeso e a obesidade defínense por unha acumulación anómala ou excesiva de graxa que afecta á saúde. Para buscar variantes xenéticas que inflúen no fenómeno, e as alteracións metabólicas asociadas, un equipo de IMDEA Alimentación solicitou de 790 voluntarios sans material xenético e datos como o peso; o Índice de Masa Corporal; as cantidades de graxa total e visceral; a cantidade de masa muscular; e os perímetros de cintura e cadeira, entre outros.
Os autores do traballo analizaron as posibles asociacións destes parámetros con 48 variantes xenéticas determinadas, seleccionadas pola súa posible relevancia funcional. Detectaron así unha “correlación significativa entre unha desas variantes no xene FNIP2, e moitos destes parámetros relacionados coa obesidade”, sinalan.
Demostración en modelos animais
Despois estudouse o efecto desta variante en ratos —que previamente foran modificados xeneticamente para lograr que a expresasen—. “Comprobamos que os ratos con esta variante, asociada en persoas a unha constitución delgada, teñen entre un 10% e un 15% menos de graxa que os seus homólogos non portadores”, explica o investigador.
En humanos non se pode illar o efecto desta variante do doutras moitas variables, xenéticas e ambientais, que inflúen na constitución física, polo que é imposible calcular con precisión a potencia do seu efecto. Pero dado que a influencia da xenética na obesidade non supera o 20%, a contribución da variante agora identificada é necesariamente pequena.
Por iso os investigadores usan termos como predisposición ou tendencia: “Non se trata, en absoluto, de que quen teña esta versión poidan comer en exceso sen engordar”, aclara Efeyan.
“Non se trata, en absoluto, de que quen teña esta versión poidan comer en exceso sen engordar”, aclara Efeyan
ALEJO EFEYAN, investigador do CNIO
Os animais modificados xeneticamente para este estudo non presentaron outras alteracións nin diferenzas. “Este resultado é moi impactante, porque moitos destes estudos adoitan cinguirse a reportar asociacións; neste traballo mostramos que basta o cambio dunha soa letra en todo o xenoma de rato para replicar o observado na variante humana”, continúa Efeyan.
Relacionada co que ‘come’ a célula
A importancia da variante detectada reside en que está asociada co roteiro de sinais bioquímicas que indica á célula os nutrientes que ten dispoñibles. Agora hai que estudar por que un pequeno cambio xenético afecta á tendencia para ser de constitución delgada.
O obxectivo no futuro é “entender mellor as bases moleculares do que fai esta variante xenética, é dicir, o que bioquimicamente está a pasarlle á célula”, engade Nerea Deleyto. “Necesitamos mellorar as ferramentas xenéticas para diseccionar en que momento cobran importancia as consecuencias funcionais desta variante no organismo, por exemplo, durante o proceso de formación da graxa”, resalta.
O achado abre ademais interrogantes que incumben a outras áreas da ciencia, como que presións evolutivas favoreceron a selección desta variante e en que momento ocorreu.
Referencia: Folliculin-interacting protein FNIP2 impacts on overweight and obesity through a polymorphism in a conserved 3′ untranslated region (Publicado en Genome Biology)
