Descobren un trazo dos virus que os fai máis proclives a saltar de animais a humanos

Os virus son os organismos máis numerosos da Terra. A pesar de que xa se coñecen miles, aínda hai millóns por descubrir. Para entrar no hóspede que necesitan para vivir, os virus despregan distintas estratexias.

Tras analizar 12.000 asociacións virus-hóspede, un grupo de investigación do Instituto de Bioloxía Integrativa de Sistemas (I2SysBio), centro mixto do Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC) e a Universitat de València (UV), observou que os virus envoltos, que teñen unha cuberta exterior lipídica, teñen maior capacidade para infectar ás especies e presentan maior risco de saltar de animais a humanos. O traballo, que refuta estudos anteriores, publícase na revista Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS).

Publicidade

Desenvolvemento da investigación

O estudo, liderado polo investigador da Universitat de València, Rafael Sanjuán, indaga nas propiedades que fan a un virus máis ou menos propenso a infectar novas especies e, en particular, de saltar de animais a humanos. Para iso, o equipo do I2SysBio utilizou datos obtidos por varios métodos, incluída a metagenómica (unha ferramenta capaz de detectar o material xenético de virus en mostras ambientais), para estudar 5.149 virus e 1.599 especies hóspedes, analizando un total de 12.000 interaccións.

“Nos últimos anos fixéronse esforzos para caracterizar os virus presentes en mamíferos salvaxes como morcegos, roedores e moitos outros”, lembra Rafael Sanjuán, que lidera unha axuda Advanced Grant do Consello Europeo de Investigación (ERC) para estudar as ameazas virales da fauna salvaxe.

“Analizamos un gran número de interaccións virus-hospedador e, tras revisar e analizar esta información, achamos que os virus que posúen unha envoltura lipídica son capaces de infectar a múltiples especies e presentan maior risco de saltar de animais a humanos”, afirma o investigador.

Envoltura para camuflarse ou unirse mellor

A envoltura lipídica é unha estrutura que posúen algúns virus derivada da superficie das células ás que infecta. Segundo o traballo do I2SysBio, esta envoltura confire aos virus maior capacidade para penetrar en células de diferentes tipos, incluídas células doutras especies. “A nosa análise revela que os virus envoltos tenden a infectar a máis especies hóspede e teñen máis probabilidades de infectar aos humanos que os virus sen envoltura, mentres que outros trazos virales como a composición do xenoma, a estrutura, o tamaño ou o compartimiento de replicación viral xogan un papel menor”, explican os investigadores.

Os mecanismos polos cales a envoltura lipídica favorece a zoonosis non están claros. Unha das hipóteses que se barallan é que esta estrutura serve aos virus para facerse pasar por restos celulares que son fagocitados polas células como parte do proceso fisiolóxico de reciclaxe molecular que se dá en todos os animais.

Outra é que as envolturas confiren ás proteínas de superficie do virus maior flexibilidade para unirse a diferentes tipos de proteínas do hóspede. Non obstante, estas e outras ideas están actualmente baixo investigación.

A maioría de virus emerxentes en humanos teñen envoltura

Segundo relata Sanjuán, “os estudos previos baseábanse nuns poucos centenares de virus altamente caracterizados polas súas implicacións biomédicas ou económicas, pero este conxunto non representa a diversidade viral existente na natureza e, por tanto, ofrecía unha visión limitada da capacidade dun virus para colonizar novos hospedadores”. Técnicas de investigación capaces de detectar novos virus como a metagenómica fan que a visión da diversidade viral sexa cada vez máis ampla.

“Puidemos analizar as propiedades virais asociadas co salto de hospedador e a infección en humanos con maior fiabilidade da que tiñan estudos previos”, asegura o investigador valenciano. Os seus resultados contrastan coa noción anterior de que as envolturas virais non afectan significativamente, ou mesmo reducen, o risco zoonótico, o cal debería axudar a priorizar mellor os esforzos de prevención de brotes, segundo os investigadores do I2SysBio.

Coñecer que tipo de virus é o máis propenso a traspasar a barreira de especie pode axudar a guiar os programas de vixilancia de novos virus, algo cuxa importancia quedou de manifesto coa irrupción da epidemia provocada polo SARS-CoV-2.

“Segundo os nosos achados, non é casual que a gran maioría de virus emerxentes humanos como o VIH, novas cepas de gripe, os virus do Zika e o Ébola, o SARS-CoV-2 ou as vexigas do mono, entre outros, sexan virus con envoltura. Isto suxire que deberiamos priorizar a vixilancia deste tipo de virus”, resume Sanjuán.

Referencia: Enveloped viruses show increased propensity to cross-species transmission and zoonosis (Publicado na revista Proceedings of the National Academy of Sciences)