Os cavernomas cerebrais son malformacións dos vasos sanguíneos do cerebro, e deben o nome ao seu aspecto. Semellantes ás cavernas no canto de tubos, estas lesións que se forman ocupan gran espazo dentro do cranio e poden sangrar. Prodúcense moitas veces pola falla dun xene dos chamados CCM. Pero, até o momento, non se sabía exactamente como ese defecto xenético facía que se desenvolvese a enfermidade.
Porén, o proxecto Identificación e testado de dianas para malformacións cerebrais vasculares, dirixido por Juan Zalvide desde o Centro Singular de Investigación en Medicina Molecular e Enfermidades Crónicas (CiMUS), da Universidade de Santiago de Compostela (USC), vén avanzando de maneira significativa ao descubrir a orixe dos cavernomas. E agora, os investigadores do Laboratorio de Bioloxía Vascular desvelaron que a falta de dúas proteínas (chamadas STK24 e STK25) fai que as células dos vasos cerebrais dean lugar a este tipo de malformacións cerebrais. “O noso descubrimento mostra que as dúas proteínas STK24 e STK25 son importantes nese proceso, o que nos permite coñecer mellor que é o que falla nas células dos cavernomas e pode axudarnos a descubrir novos tratamentos para elas”, explica Zalvide.
Alternativas á cirurxía
As malformacións cavernosas cerebrais son malformacións vasculares evolutivas, que ocorren aproximadamente nunha de cada 200 persoas, caracterizadas por densos acios de capilares dilatados de forma irregular, que poden causar manifestacións neurolóxicas variables tales como convulsións, cefaleas inespecíficas, déficits neurolóxicos focais, outros trastornos transitorios ou progresivos e hemorraxias cerebrais. Co aspecto dunha amora pequena, evolucionan e ocasionan problemas no cerebro e na medula espiñal. Estas malformacións, cuxo tamaño pode variar desde 2 milímetros ata varios centímetros de diámetro, poden ser hereditarias, o que se denomina cavernomatosis familiar e é moito máis rara. Con todo, na maioría dos casos aparecen por si soas.
Segundo Zalvide, “até a data desenvolvéronse varios modelos celulares que reproducen moitas das características das que forman esas malformacións”. Con todo, o seguinte paso relevante é utilizar eses modelos para “identificar moléculas específicas aos que estas células alteradas sexan máis sensibles que as células sas, para poder usar esas moléculas como fármacos”. Trátase, así, de atopar moléculas que, no futuro, permitan desenvolver tratamentos farmacolóxicos cos que abordar estas malformacións cerebrais. Malformacións que, hoxe en día, só poden corrixirse mediante neurocirurxía, pero que non é aplicable en todos os casos. Neste sentido, os investigadores do CiMUS pretenden avanzar noutras alternativas moito menos invasivas e con menor risco, como a devandita terapia con fármacos.
A implicación social nos avances científicos
Os avances en investigación de cavernomas do Laboratorio de Bioloxía Vascular do CiMUS reciben financiamento de Sumo Valor, unha iniciativa da Vicerreitoría de Planificación, Tecnoloxías e Sustentabilidade co apoio do Consello Social da USC. Este programa de mecenado implica a empresas, persoas e institucións nas actividades, proxectos e servizos cos que a USC demostra a súa permanente conexión coa sociedade.
Particulares ou empresas tamén poden realizar achegas, que teñen dedución fiscal, contribuíndo así a que proxectos de vital importancia polo seu potencial impacto na sociedade consigan os seus obxectivos. Este é o caso do estudo do CiMUS, claro exemplo da aposta da plataforma polo desenvolvemento da ciencia en campos como a biomedicina e a asistencia sanitaria. O estudo conta tamén co apoio da Xunta de Galicia e a Axencia Española de Investigación, ademais da asociación de pacientes de cavernomas STOP CAVERNOMAS.
