A sonda Cassini, que pasou máis dunha década explorando Saturno, os seus aneis e as súas lúas, ofreceu ata o seu final en setembro de 2017 (no que se desintegrou contra a súa atmosfera) moitos datos sobre o segundo planeta máis grande do Sistema Solar.
Os últimos estudos publicados grazas a esta información aparecen esta semana na revista Science, e revelan que os aneis son moito máis novos ca o planeta. Teñen só entre 10 e 100 millóns de anos, mentres que a antigüidade de Saturno é duns 4.500 millóns de anos. Hai un mes, outra investigación subliñaba que os aneis estaban a desaparecer.
“Coa información de Cassini puidemos determinar a masa dos aneis (sobre 1,54 X 1019 kg), unha medida que achega fortes evidencias de que estes non se formaron ao mesmo tempo que o resto do sistema solar, senón máis tarde. É probable que se creasen cando os dinosauros poboaban a Terra, o que demostra que o universo é moito máis dinámico dos que pensabamos”, declarou á Agencia Sinc Luciano Iess, investigador da Universidade Sapienza de Roma e líder do equipo de científicos que realizou o estudo.
Os datos, con todo, non revelan como se formaron os xigantescos aros. “Os aneis deben ser consecuencia dalgún proceso dinámico dentro do sistema ou resultado dun fenómeno abrupto, como a irrupción doutro corpo máis pequeno. Pero non se sabe con exactitude”, precisa o investigador.
Iess engade que “xa tiñamos outros datos de Voyager e Cassini que suxerían que os aneis non se formaron con Saturno, pero agora temos unha evidencia moito máis precisa, que só foi posible obter durante o ‘gran final’ da misión”, informa o investigador italiano.
“De feito, as medicións realizadas por outros instrumentos a bordo da sonda demostraron que os aneis son 99% xeo e que o 1% restante está composto de partículas microscópicas de silicato”, engade. “Pero a masa permitiu estimar a cantidade total de impurezas depositadas (as partículas de silicato), para así determinar o tempo necesario para que se acumulen: entre 10 e 100 millóns de anos”.
O campo gravitatorio
O traballo tamén achega novos datos sobre a gravidade do planeta obtidos na fase final da misión. Coa súa investigación radiocientífica, Cassini tiña o obxectivo de medir o campo gravitacional de Saturno a tan só 3.000 km das súas capas superiores de nubes, mellorando substancialmente os actuais modelos da estrutura interna do planeta e os ventos da súa atmosfera. Segundo os expertos, estes novos cálculos desvíanse das predicións teóricas que se realizaron anteriormente.
“Determinamos o campo gravitatorio de Saturno cunha precisión sen precedentes, o que indica unha rotación diferencial moi profunda no interior de Saturno. É dicir, a rexión ecuatorial do planeta vira máis rápido que o interior”, explica Iess, que conclúe: “Coñecer o comportamento do interior de Saturno pódenos axudar a entender mellor como se formou o planeta”.
O programa internacional Cassini, froito da cooperación entre a NASA, a ESA e a axencia espacial italiana ASI, comezou hai máis de dúas décadas. A nave partiu en 1997 e, tras sete anos percorrendo o sistema solar, chegou a Saturno en xullo de 2004.
Nas 292 órbitas que completou arredor do planeta, a sonda colleitou unha incrible cantidade de datos sobre a composición e dinámica dos aneis. Con todo, ata a fase final non puido estudar a súa masa, algo crucial para calcular a súa idade. Para obter as medidas, a nave tivo que penetrarse a través do oco de 2.000 km que separa Saturno dos seus aneis.
Referencia: Measurement and implications of Saturn’s gravity field and ring mass, publicado en Science o 17 de xaneiro.
