Do mesmo xeito que ocorre cun coche ou cunha casa, o ritmo ao que as partes do noso corpo se deterioran varía dunha a outra. Un estudo levado a cabo con 5.678 persoas, dirixido por investigadores de Stanford Medicine (Universidade de Stanford, EE UU), demostrou que os nosos órganos envellecen a ritmos diferentes, e cando a idade dun órgano é especialmente avanzada en comparación coa do seu homólogo noutras persoas da mesma idade, a persoa que o porta corre un maior risco, tanto de padecer enfermidades asociadas a ese órgano, como de morrer.
Segundo o estudo, un de cada cinco adultos de 50 anos ou máis razoablemente sans ten polo menos un órgano que envellece a un ritmo moi acelerado.
Os resultados do traballo do equipo de Stanford, publicados en Nature, revelan que unha simple análise de sangue permite saber que órganos do corpo dunha persoa están a envellecer rapidamente, se é que hai algún, e así orientar as intervencións terapéuticas moito antes de que se manifesten os síntomas clínicos.
“Podemos estimar a idade biolóxica dun órgano nunha persoa aparentemente sa”, explica o autor principal do estudo, Tony Wyss-Coray, catedrático de Neuroloxía na institución estadounidense. “Iso, á súa vez, predí o risco de que sufra unha enfermidade relacionada con ese órgano”.
Idade biolóxica fronte a idade cronolóxica
“Numerosos estudos presentaron cifras únicas que representan a idade biolóxica dos individuos —a idade implícita nun sofisticado conxunto de biomarcadores— fronte á súa idade crónolóxica, é dicir, o número real de anos transcorridos desde o seu nacemento”, explica Wyss-Coray.
O novo traballo foi un paso máis alá e obtivo cifras distintas para cada un dos 11 órganos, sistemas de órganos ou tecidos clave: corazón, graxa, pulmón, sistema inmunitario, ril, fígado, músculo, páncreas, cerebro, sistema vascular e intestino.
“Cando comparamos a idade biolóxica de cada un destes órganos para cada individuo cos seus homólogos entre un gran grupo de persoas sen enfermidades graves evidentes, descubrimos que o 18,4% dos maiores de 50 anos tiñan polo menos un órgano que envellecía significativamente máis rápido que a media”, sinala Wyss-Coray. “E descubrimos que estas persoas corren un maior risco de sufrir enfermidades nese órgano concreto nos próximos 15 anos”.
Só una de cada 60 persoas do estudo tiña dous órganos que envellecían a esa velocidade. Pero, segundo Wyss-Coray, “tiñan 6,5 veces máis risco de mortalidade que alguén sen ningún órgano pronunciadamente envellecido”.
Proteínas e intelixencia artificial
O equipo utilizou tecnoloxías dispoñibles no mercado e un algoritmo de deseño propio para avaliar os niveis de miles de proteínas no sangue das persoas. Os investigadores determinaron que case 1.000 desas proteínas orixinábanse nun ou outro órgano e relacionaron os niveis anómalos desas proteínas co envellecemento acelerado dos órganos correspondentes e a súa susceptibilidade ás enfermidades e á mortalidade.
Para iso, adestrou un algoritmo de aprendizaxe automática de intelixencia artificial para adiviñar a idade das persoas baseándose nos niveis desas case 5.000 proteínas. O algoritmo elexía as proteínas que mellor se correlacionan cun trazo de interese (neste caso, o envellecemento biolóxico acelerado nunha persoa ou nun órgano concreto) preguntando, unha a unha: “Esta proteína aumenta a correlación?”.
Os científicos comprobaron a precisión do algoritmo avaliando as idades doutras 4.000 persoas, que eran en certo xeito representativas da poboación estadounidense.
A continuación, utilizaron as proteínas que identificaran para centrarse en cada un dos 11 órganos que seleccionaran para a análise, medindo os niveis de proteínas específicas de cada órgano no sangue de cada individuo.
Aínda que existía certa sincronía entre os distintos órganos do corpo dunha persoa, cada un deles seguía o seu propio camiño no proceso de envellecemento.
Diferenza de idade entre órganos
Para cada un dos 11 órganos, o equipo de Wyss-Coray estableceu unha ‘diferenza de idade’: a diferenza entre a idade real e a súa idade estimada, a partir dos cálculos do algoritmo baseados en proteínas específicas de cada órgano.
Os investigadores descubriron que os desfasamentos de idade identificados en 10 dos 11 órganos estudados (coa única excepción do intestino) asociábanse significativamente co risco de morte por todas as causas ao longo de 15 anos de seguimento.
Ter un órgano con envellecemento acelerado (definido como ter unha desviación estándar da idade biolóxica do órgano puntuada por algoritmo unha vez superior ao promedio para ese órgano entre persoas da mesma idade cronolóxica) deriva nun risco de mortalidade entre un 15% e un 50% maior nos 15 anos seguintes, dependendo do órgano afectado.
Segundo o estudo, as persoas cun envellecemento acelerado do corazón, pero que inicialmente non presentaban ningunha enfermidade activa nin biomarcadores clinicamente anormais, tiñan un risco de insuficiencia cardíaca 2,5 veces superior ao das persoas cun envellecemento normal do corazón.
Os cerebros ‘vellos’ tiñan 1,8 veces máis probabilidades de sufrir deterioración cognitiva en cinco anos que os cerebros ‘novos’. O envellecemento acelerado do cerebro ou do sistema vascular —calquera dos dous— pode predicir o risco de progresión da enfermidade de alzhéimer tan ben como o fan os mellores biomarcadores clínicos utilizados actualmente, din os autores.
Ademais, observáronse fortes asociacións entre unha puntuación renal de envellecemento extremo (máis de dúas desviacións estándar por encima da norma) e a hipertensión e a diabetes, así como entre unha puntuación cardíaca de envellecemento extremo e a fibrilación auricular e o infarto de miocardio.
“Se somos capaces de reproducir este achado en 50.000 ou 100.000 persoas”, afirma Wyss-Coray, “o seguimento da saúde de órganos concretos en persoas aparentemente sas permitiranos detectar os órganos que envellecen de forma acelerada e tratar aos pacientes antes de que enfermen”.
Identificar as proteínas específicas de cada órgano que mellor indiquen un envellecemento excesivo dos órganos e, en consecuencia, un elevado risco de enfermidade tamén podería conducir a novas dianas farmacolóxicas, destaca.
Patente e creación dunha empresa
Wyss-Coray xunto aos coautores Hamilton Oh and Jarod Rutledge confundaron unha empresa, Teal Omics, para explorar a comercialización dos seus achados. A Oficina de Licenzas Tecnolóxicas da Universidade de Stanford presentou unha solicitude de patente relacionada con este traballo.
Tamén colaboraron neste traballo investigadores da Universidade de Washington, a Universidade de California en San Francisco, a Facultade de Medicina Albert Einstein e o Centro Médico Montefiore.
O estudo foi financiado polos Institutos Nacionais de Saúde, o Centro de Investigación da Enfermidade de Alzhéimer de Stanford, a Fundación Michael J. Fox, a Fundación de Investigación Milky Way e Nan Fung Life Sciences.
Referencia: Organ aging signatures in the plasma proteome track health and disease (Publicado en Nature)
