Únete á nosa canle de Whatsapp
En 1545, eran descubertas no corazón do imperio inca as minas de Potosí, coa súa fabulosa produción de prata. Con todo, a cobiza nunca ten dabondo e circulaba entre os conquistadores do Perú a lenda de que, partindo en dirección oeste, poderían atoparse unhas illas onde se achaban as míticas minas de ouro do rei Salomón. Así quedaba recollido nas historias relatadas por varios caudillos indíxenas, que se viron reforzadas pola narración do navegante Juan Montáñez, quen sostiña que, nunha viaxe polo Pacífico, arribara forzado a unhas illas cargadas de riquezas. Así que lle faltou tempo ao vicerrei Lope García de Castro para organizar unha expedición que localizase este arquipélago e, de paso, axudase a trazar a cartografía do Pacífico Sur, unha zona aínda inexplorada e que aparecía nos mapas coa lenda “Terra Australis Ignota”. Foi así como comezou unha odisea con claro selo galego que rematou co descubrimento do arquipélago hoxe coñecido como as illas Salomón.
García de Castro, de indubidables apelidos galegos, encargou a misión ao seu sobriño Álvaro de Mendaña, de orixe galaica aínda que nado no actual Bierzo, e que estaba casado cunha pontevedresa, Isabel de Barreto, quen se convertería tamén nunha avezada navegante. O problema é que Mendaña tiña 25 anos e moi pouca experiencia mariñeira ou no mando de tropas. Por esta razón, o vicerrei non tivo máis remedio que rodealo dun puñado de galegos de renome.
O primeiro deles foi o pontevedrés Pedro Sarmiento de Gamboa, nomeado capitán da expedición e xefe militar da mesma. Outro cargo importante foi para Hernando Gallego, piloto maior da frota. E, finalmente, viaxaba tamén como escribán principal Gómez Fernández de Catoira.
“En escritos posteriores, Sarmiento reclamaría un gran protagonismo na concepción, xestión e dirección da expedición, e mesmo no descubrimento das illas”, explica o investigador Xosé Antón Fraga na súa biografía de Sarmiento. De feito, o navegante chegaría a asegurar que a idea da misión foi súa e que propuxo a presenza do sobriño do vicerrei para animarlle a involucrarse no proxecto, algo que non encaixa coa documentación da época.
As dúas naves que compoñían a frota, chamadas ‘Los Reyes’ e ‘Todos los Santos’, partiron o 19 de novembro de 1567 do porto do Callao, tomando rumbo suroeste. O 7 de febreiro de 1568 chegaron á primeira das illas, á que bautizaron co nome de Santa Isabel. E decidiron chamar ao arquipélago como Illas Salomón, en homenaxe ao rei bíblico.
Nos seis meses seguintes exploraron as diversas illas, grazas a un bergantín que construíron e que foi dotado con 18 mariñeiros ao mando de Pedro Ortega e de Hernán Gallego. Noutra das illas, a de Guadalcanal, máis tarde soada pola súa famosa batalla da Segunda Guerra Mundial, atoparon pebidas de ouro. E os que quedaron en Santa Isabel descubriron que os aborixes chamaban á illa Saba. Aquilo pareceulles xa a proba definitiva de que alcanzaran as míticas minas do rei Salomón, quen segundo o Antigo Testamento estaba casado precisamente coa raíña de Saba.
Nalgunhas illas, os exploradores foron rexeitados polos indíxenas, que lles causaron importantes baixas, polo que Mendaña decidiu regresar a América, utilizando para iso o roteiro do chamado ‘Galeón de Manila’, que comunicaba as Filipinas con Acapulco.
Durante seis meses exploraron a Illa de Ramos (Malaita), San Jorge (ao sur de Santa Isabel), as illas Florecida, Galera, Buenavista, San Dimas, e Guadalupe (grupo de illas Florida ou Nggela Sule), Guadalcanal, Sesarga (Savo), illas de San Nicolás, San Jerónimo e Arrecifes (grupo Nova Xeorxia), San Marcos (Choiseul), San Cristóbal (Makira), Treguada (Ulawa), Tres Marías (Olu Malua), San Juan (Uki Nin Masi), San Urbán (Rennell), Santa Catalina e Santa Ana.
Ao seu regreso ao Perú, Sarmiento de Gamboa e Hernando Gallego escribiron unhas ‘Relacións’ contra Álvaro de Mendaña, ao que acusaron de dirixir a expedición con neglixencia e de non fundar unha colonia, como era o principal obxectivo.
Mendaña tentou unha segunda expedición ás Salomón, que partiu do Callao en 1595 e logrou descubrir as illas Marquesas. Tamén –esta vez si- fundaron unha colonia, á que chamaron Porto de Santa Cruz, ao sur das Salomon. Con todo, Mendaña caeu enfermo de malaria e faleceu na illa de Nendo o 18 de outubro de 1595.
Tras o seu falecemento, pasaría a converterse en almirante da expedición a súa esposa, a pontevedresa Isabel de Barreto, a primeira muller na historia en alcanzar o máis alto grao nunha armada. Ela decidiu poñer fin á aventura e que as naves buscasen refuxio no porto filipino de Manila.
Houbo un derradeiro intento de colonizar as illas alomón en 1606, xa ao mando do navegante portugués Pedro Fernández de Quirós, nese momento ao servizo do mesmo rei de Castela, Felipe III, como produto da unión das coroas. Finalmente, os españois perderon interese neste arquipélago, que remataría baixo soberanía británica ata a súa independencia no século XX.
Pero fai agora case medio milenio, un puñado de galegos foron os primeiros europeos en alcanzar as míticas illas do rei Salomón.
