Galicia ten infinidade de destinos de ciencia. Sorprendentes lugares ao longo e ancho do territorio que explicados desde o coñecemento científico atesourado a través da historia cobran un maior sentido.
Contemplar o fascinante ceo nocturno de Ancares, aprender algo máis sobre a historia da Terra no Courel, visitar árbores milenarias na Ribeira Sacra, observar aves ou mamíferos nas illas Cíes, ou facer de espeleólogo por un día en Mondoñedo, son formas de viaxar facendo turismo científico. En realidade, as posibilidades que ofrece a ciencia son sempre infinitas e os lugares onde deixa a súa pegada tamén.
Esta forma de viaxar, facendo turismo científico, remóntase a aqueles lendarios exploradores do pasado, nas súas viaxes de aventura e descubrimento. A eles, que, guiados pola curiosidade e o ansia por desvelar os misterios do mundo, debémoslles boa parte do saber científico actual, son tamén, a verdadeira inspiración do que hoxe coñecemos como turismo científico.
E é ese mesmo desexo o que segue motivando hoxe en día aos turistas científicos, cuxo obxectivo é ampliar o seu coñecemento do mundo, apoiados nos ombreiros dos xigantes que axudaron a desvelar eses misterios, ao mesmo tempo que gozan, claro, do resto de praceres propios das actividades de lecer. Nós recomendamos seis propostas de destinos con moita ciencia, para visitar se estás en Galicia.
Pregamento deitado de Campodola e Leixazós
Temáticas destacadas: Xeoloxía, Botánica.
Onde: Montañas de Courel, Quiroga (Lugo).
Cando: todo o ano, recomendable no outono.
A serra do Courel é unha cordilleira montañosa situada no suroeste da provincia de Lugo. Un fascinante e única paraxe natural onde os amantes da xeoloxía poderán observar un dos puntos clave da historia xeolóxica de Galicia: o plegamiento de Campodola-Leixazós.
Trátase dun pliegue con aproximadamente 12 quilómetros de lonxitude, que nos serve como escenario para a reconstrución do pasado xeolóxico de Galicia. Este pregamento xeolóxico percorre Galicia de Norte a Sur e o seu afloramiento máis visible é nas montañas de Courel. Reflicte de maneira extraordinaria o sucedido no punto de unión, despois de chocar, das dúas grandes masas continentais, Gondwana e Laurussia, para dar lugar a Pangea. Diso fai máis de 500 millóns de anos. E así, nese punto e desa forma, os terreos de Galicia quedaban unidos por primeira vez.
O pregamento deitado de Campodola-Leixazós sería, por tanto, o primeiro efecto reconocible da primeira etapa de formación xeolóxica de Galicia. É Monumento Xeolóxico Natural e Lugar de interese Xeolóxico internacional.
Toda a zona foi declarada Xeoparque Mundial da UNESCO en 2019, e esconde moitas outras xoias xeolóxicas por descubrir.
Ademais do seu gran interese xeolóxico, as montañas de Courel presentan gran variedade de solos, e as súas diferenzas de altitude e orografía variada, fan que sexan consideradas a reserva botánica máis importante de Galicia. A fauna, con especies tan significativas como o aguia real, desmán ibérico e agora, grazas a un programa recuperación, o oso pardo, tampouco pasa desapercibida en Courel. Un lugar de sorprendente beleza, especialmente no outono, debido ás súas infinitas tonalidades.
Se queres saber como visitar este destino, consulta esta ligazón.
Illas Cíes
Temáticas destacadas: Ecoloxía, Zooloxía, Botánica, Ornitoloxía.
Onde: Vigo, Pontevedra.
Cando: de abril a outubro.
O arquipélago de Cíes é, sen dúbida, un dos grandes tesouros de Galicia. Á parte de posuír praias magníficas, son tamén auténticos laboratorios naturais nos que descubrir a singular flora e fauna que compón o seu ecosistema.
O arquipélago forma parte do Parque Nacional Illas Atlánticas está composto por tres illas: Monteagudo, O Faro e San Martiño.
As tres illas destacan, ademais da evidente beleza, pola súa importancia xeomorfolóxica e biolóxica. Con todo, é no arquipélago de Cíes, onde atopamos a maioría das especies de invertebrados, como diversos lepidópteros endémicos e outras especies protexidas, catalogadas no Parque Nacional.
Como no resto das illas que engloba este enclave natural, a maior parte da fauna pertence ao grupo das aves, existindo unha gran densidade de colonias de gaivota patiamarilla e corvo mariño moñudo. Ademais, é habitual ver mamíferos como o golfiño mular ou o común.
No verán todos os días organízanse actividades de observación e turismo científico.
Se queres saber como visitar este destino, consulta esta ligazón.
Castelo de Soutomaior
Temáticas destacadas: Historia, Botánica.
Onde: Soutomaior, Pontevedra.
Cando: Todo o ano, aínda que é nos meses de inverno cando as camelias están en plena flor, ofrecendo un espectáculo natural de incrible beleza.
O Castelo de Soutomaior é unha fortaleza militar do século XII, que ao longo dos anos foi evolucionando ata chegar a empregarse como residencia de verán, construíndose así o parque e os xardíns do castelo, que son considerados agora como o xardín botánico máis importante de Galicia. Data de finais do século XIX e nel poden atoparse 175 especies arbóreas diferentes, algunhas delas con máis de 800 anos de antigüidade, como os castiñeiros. Algunhas das especies singulares que contén, como a araucaria, o camecíparis de Lawson, a criptomeria ou a secuoia vermella, son verdadeiras xoias naturais.
Destacan especialmente a colección de máis de medio milleiro de exemplares de camelia correspondentes a 25 especies distintas. Algúns dos exemplares de Camelia japonica son os máis antigos de Galicia. En febreiro do ano 2012 os xardíns do castelo convertéronse no primeiro xardín de España e sétimo de Europa en ser recoñecido como Xardín de Excelencia Internacional. Forma parte da Ruta da Camelia de Galicia.
O castelo, na época das revoltas irmandiñas, foi legado a Pedro Álvarez de Sotomayor, máis coñecido como Pedro Madruga e sobre o que existen investigacións que apuntan a que podería ser Cristóbal Colón. Séculos máis tarde, xa no ano 1908, pasou a mans de María Vinyals, escritora, activista social e precursora do feminismo en Galicia, popularmente coñecida como a Marquesa Vermella. Unha das figuras máis sorprendentes do pasado deste incrible lugar.
Cova do Rei Cintolo
Temáticas destacadas: Xeoloxía, Espeleología.
Onde: Mondoñedo, Lugo.
Cando: De abril a novembro.
Rei Cintolo é unha cova singular, de sete quilómetros, a única de Galicia preparada para ser visitada, aínda que só no seu parte inicial, uns 300 metros. Representa, en certo xeito, o emblema da espeleología galega, non só polas súas dimensións e xeodiversidade, senón porque foi a primeira en ser explorada con fins científicos.
Facendo un pouco de historia neste ámbito, pódese dicir que os inicios desta disciplina en Galicia van da man desta cova cárstica e do seu primeiro explorador e estudoso: José Villa-Amil, arqueólogo de Mondoñedo e figura clave da espeleoloxía en Galicia. El foi o primeiro, en 1867, en explorar de maneira científica e topografíar parte desta cova. É a cova coñecida coa gruta horizontal máis grande do noroeste da península.
As calcarias que afloran nun tramo de cinco quilómetros, a pesar de non superar os 100 metros de espesor, permitiron a formación dunha importante rede cárstica. Trátase dunha estrutura laberíntica repartida en diversas galerías de orixe cárstico, con presenza destacada de lousa. A orixe da cavidade débese á acción da auga que vai disolvendo a calcaria, orixinando unha armazón de galerías polas que circula. Nela pódense observar un bo número e tipo de espeleotemas. O Concello de Mondoñedo organiza visitas guiadas dende abril a novembro.
Se queres saber como visitar este destino, consulta esta ligazón.
Ceos nocturnos das montañas de Ancares
Temática científica destacada: Astronomía.
Onde: Concellos de Negueira de Muñiz e Cervantes (Lugo)
Cando: Verán.
Hoxe en día é moi difícil atopar ceos escuros nas cidades, que poidan permitir observacións astronómicas ou simplemente ser contemplados. Con todo, calquera punto das montañas de Ancares, lonxe dos principais centros de poboación é excelente para a observación de estrelas. Debido á súa accesibilidade e altitude, e a escasa contaminación luminosa, son especialmente adecuados para actividades de turismo astronómico e contemplación do ceo estrelado, os lugares de Pena da Nogueira, en Negueira de Muñiz e Campa da Braña en Cervantes. Estes dous lugares presentan segundo o mapa lightpollutionmap.info, algúns dos ceos máis escuros de Galicia e dos mellores da península ibérica para a contemplación do ceo nocturno. O espectáculo natural que supón a choiva de estrelas: Perseidas, en agosto, e Xemínidas en decembro, son só algúns dos mellores momentos para gozar dos marabillosos ceos estrelados destas montañas.
Recomendamos equiparse adecuadamente e evitar os días de lúa chea ou datas próximas, xa que o seu brillo ilumina o ceo ao ocultar as estrelas e obxectos máis débiles do ceo profundo. É moi importante verificar o prognóstico do tempo e pospoñer a observación se os días están nubrados.
Se queres saber como visitar este destino, consulta esta ligazón.
Carballo grande de Cartelos
Temática científica destacada: Botánica
Onde: Carballedo, Lugo.
Cando: Todo o ano.
Idade estimada: Entre 1500 e 2000 anos.
Está situado en Carballedo, en plena Ribeira Sacra de Chantada. Trátase dun carballo común da especie Quercus robur. Está considerado un dos exemplares máis singulares e mellor conservados de España. Tendo en conta o seu gran tamaño (32 metros) e o seu lento crecemento, a dendrometría sitúa como unha das árbores autóctonas viventes desta especie de maior lonxevidade do mundo. En 1967, técnicos do Instituto de Investigacións Forestais de Madrid, practicaron un pequeno orificio no tronco e extraeron unha mostra transversal na que contabilizaron ata 2.000 aneis de crecemento anual. Está situado no Pazo de Cartelos, rodeado dunha carballeira centenaria.
A versión deste artigo con destinos de Turismo Científico en España foi publicada orixinalmente en Quo.es.
