O Castelo de Vimianzo nacido como unha “casaforte” da man dos Mariño de Lobeira, acumula 800 anos de historia, unha traxectoria que permite coñecer a complexa e poderosa época medieval do Reino de Galicia. Situado no concello coruñés de Vimianzo foi símbolo de poder e residencia de liñaxes ilustres como os Mariño de Lobeira -cuxa familia construíu a primeira fortaleza rematando o século XII— ou os Moscoso.
Os seus muros viviron encarnizadas e cruentas disputas entre a familia Moscoso e a mitra compostelá e foi un dos escenarios da Revolta Irmandiña, o levantamento campesiño do século XV que plantou cara aos abusos dos señores feudais. Un acontecemento lembrado cada mes de xullo na vila coa festa Asalto ao Castelo.
Pero a historia da fortaleza de Vimianzo ten continuidade ata os nosos días. En 1870 a propiedade foi vendida a Ramón Martelo Núñez que acometeu unha profunda rehabilitación e reforma. Entre as súas paredes atopou refuxio e inspiración o seu fillo, Evaristo Martelo Paumán, avogado e poeta, autor de obras como Os afiliados do demo (1885), Líricas galegas (1894) ou Leandras e balas (1919). Amigo de Eduardo Pondal foi unha das figuras do Rexurdimento, o movemento que guiou o renacer da lingua e da cultura galegas. A súa pegada é tal que a fortaleza pasou a ser coñecida daquela como “Torres de Martelo”.
Reconvertido na sede do Concello en 1936, tras o golpe de estado foi tamén un emblema de resistencia fronte ao fascismo. Os franquistas entregaron de novo a propiedade á familia Martelo. Foi Dolores Martelo de la Maza, solteira e sen descendencia, quen doou o castelo ao Arcebispado de Santiago e xa totalmente abandonado foi comprado en 1973 pola Deputación da Coruña, que o acondicionou para ser visitado.
En outubro de 1994 foi declarado Ben de Interese Cultural (BIC) e na actualidade, xestionado polo Concello de Vimianzo, ten as portas abertas como museo, monumento e centro de actividades culturais.
Quen hoxe visite o Castelo de Vimianzo atoparase un conxunto monumental de estrutura poligonal con catro torres (tres defensivas e a Torre da Homenaxe) e un patio de armas. A fortaleza conta con murallas e un foso sobre o que se tende unha ponte, outrora levadiza. Da primixenia construción tan só atopará os restos no actual patio de armas, durante as escavacións de 1991, do que puido ser a Torre da Homenaxe e un antigo forno de pan.
Un Centro de Interpretación da Costa da Morte e unha Mostra de Artesanía en Vivo na que se visibiliza o traballo dos seus palilleiras e artesáns, co rico patrimonio intanxible da bisbarra -encaixes, cestería, prata e vidro, cerámica, coiro e maquetas de barcos- completan a visita.
O Concello de Vimianzo está localizado na provincia da Coruña, a 60 km de Santiago de Compostela, forma parte da comarca Terra de Soneira e é un municipio “interior” da Costa da Morte, coa que só comparte unha pequena franxa litoral no lugar de Sabadelle. É a súa unha posición estratéxica que explica, en boa medida, as guerras medievais libradas pola familia Moscoso e o Arcebispado de Santiago co fin de controlar os roteiros comerciais do mar do norte, os negocios da sardiña e do sal e os botíns dos naufraxios acontecidos neste batido tramo do litoral.
O castelo é un dos principais atractivos de Vimianzo pero non é o único. O seu amplo, rico e variado patrimonio suma exemplos dignos de coñecer, e sen saír do municipio, como o renacentista Pazo de Trasariz, os Batáns e muíños do Mosquetin, o castro de Barreiras, os dolmens e monumentos megalíticos do municipio (Pedra Cuberta, Pedra Moura, Pedra Lebre, Arca da Piosa, ou Pedra da Arca…) ou os Penedos de Pasarela e Traba, declarados Paisaxe Protexida en 2009.
A TER EN CONTA: