Únete á nosa canle de Whatsapp
Unha alta porcentaxe da poboación española xa completou a pauta de vacinación. Concretamente, máis de vinte millóns de persoas.
Con semellantes cifras preguntámonos canto tempo estaremos protexidos. Para responder, comezaremos por lembrar que a resposta a esta pregunta non equivale ao tempo que durarán os nosos anticorpos.
Os anticorpos representan unicamente un compoñente da resposta inmunitaria. Quizais sexa o que nos resulta máis familiar, dado que é moi fácil de medir. Con todo, poderiamos discutir se realmente é beneficioso desenvolver unha cantidade alta de anticorpos, pois non parece ser así no caso da infección natural. Imos velo.
Relación entre o nivel de anticorpos e o curso da enfermidade
Desde que empezou a pandemia, tentamos explicar por que uns individuos respondían ben á infección por coronavirus e outros non. Recentemente, propúxose que para que un individuo desenvolva a enfermidade leve ou moderada debe producir interferóns tipo-I de maneira rápida e potente, pero estes van parar de producirse pronto.
Os interferóns son pequenas moléculas con actividade antiviral que pertencen á primeira barreira defensiva, coñecida como inmunidade innata. Cando esta resposta inicial é adecuada, fai que diminúa rapidamente a carga viral.
Isto fai que a magnitude da resposta adaptativa alcanzada sexa menor, o que xera unha cantidade menor de anticorpos e linfocitos T activados. Isto é o que ocorre, por exemplo, na maioría de xente nova ou na poboación xeral fronte a unha exposición ao virus con pequena carga viral.
Por iso, os individuos que teñen deficiencias xenéticas na produción destes interferóns producen un alto nivel de anticorpos fronte ao virus e controlan mal a infección, desenvolvendo enfermidade grave. Esta deficiencia explica algúns dos casos de infeccións graves en xente nova.
Por tanto, é negativo non producir interferóns, pero tamén ter unha produción demasiada prolongada no tempo, pois pode producir un exceso de inflamación.
Agora enténdese que o nivel de anticorpos reflicte o curso da infección en cada individuo e non podemos establecer a regra “mellor canto máis anticorpos teñamos durante a infección natural”.
Diante desta situación preguntámonos se os anticorpos xerados pola vacina actúan da mesma maneira. Neste caso, si podemos afirmar que desenvolver un maior título de anticorpos e de linfocitos citotóxicos específicos durante máis tempo é positivo.
Estes protexeríannos fronte a unha posible infección e desenvolveremos, como máximo, unha enfermidade leve. Pero os anticorpos continúan sen ser a xoia da coroa. En realidade, o máis valioso é que estas vacinas xeren memoria inmunitaria. Por agora, as noticias respecto diso son positivas.
Resposta inmunitaria fronte á infección natural
Os últimos estudos establecen que os anticorpos naturais trala infección duran, polo menos, un ano. Detectáronse en cantidade adecuada e ademais eran neutralizantes.
Lembrando que os linfocitos B unha vez activados convértense en células plasmáticas produtoras de anticorpos, é destacable que a infección polo SARS-CoV-2 conleva a produción de células plasmáticas produtoras de anticorpos de longa duración.
Estas células atópanse en “nichos protectores”, como a medula ósea, e poden ser funcionais incluso toda a vida dunha persoa. Ademais, tamén se detectaron células B memoria. É dicir, se se producise outra infección, estas células producirían rapidamente os anticorpos protectores.
Tamén se viu que existen células T de memoria e que, mesmo, algunhas delas proceden de infeccións pasadas con coronavirus causantes do “arrefriado común”.
Por tanto, podemos afirmar que a infección polo SARS-CoV-2 induce memoria inmunolóxica en canto á produción de anticorpos e resposta de linfocitos T. Grazas a estes estudos efectuados con individuos infectados poderiamos esperar que as vacinas induzan tamén memoria inmunitaria, o cal se está estudando na actualidade.
Resposta inmunitaria e vacinas de ARNm
Estudos moi recentes indican que as vacinas de ARNm baseadas na proteína spike (como as de Moderna e Pfizer-BioNTech) inducen a produción de anticorpos orixinando unha robusta resposta policlonal comparable á resposta inducida pola infección natural.
Dita resposta orixina anticorpos fronte a varias rexións da proteína espícula e non só fronte á rexión de unión ao receptor, que é unha das rexións máis sometidas a presión evolutiva que orixina novas variantes.
Aínda que aínda non se estudou a xeración de memoria inmunitaria a fondo, hai importantes indicios de que se desenvolve ben.
Resposta inmunitaria e vacinas adenovirais
Con respecto ás vacinas adenovirais (Janssen ou AstraZeneca), describiuse que a vacina de Janssen induce memoria inmunolóxica T e B e que, en xeral, conserva a eficacia fronte ás distintas variantes analizadas.
Isto fora descrito anteriormente en modelos animais. Por tanto, esperamos que a vacina de AstraZeneca tamén induza memoria inmunolóxica.
As perspectivas de que as vacinas xeren memoria inmunitaria son positivas, co que se prevé que estaremos protexidos, polo menos, durante varios anos. Con todo, como ocorre con outras moitas vacinas, non sería de estrañar que precisásemos unha dose de recordo nun prazo de tempo aínda por determinar, especialmente, as persoas máis vulnerables ao virus.
* Narcisa Martínez Quiles é profesora titular de Inmunoloxía de Universidade Complutense de Madrid.
Cláusula de divulgación: a autora fondos do Ministerio de Ciencia, Innovación e Universidades (Axencia Estatal de Investigación).
Y a vivir que son dos días.!