Únete á nosa canle de Whatsapp
Os tendidos eléctricos, os seus cables e os seus postes convertéronse nun elemento habitual na contorna na que vivimos. As liñas eléctricas atravesan montañas e chairas e as torres eléctricas aparecen en calquera recuncho ou aldea, alterando a paisaxe.
O consumo e a xeración de electricidade en España non deixou de crecer nas últimas décadas. E deixará de facelo, especialmente pola chegada da mobilidade eléctrica e a expansión das novas instalacións de enerxías renovables como eólicas e fotovoltaicas.
O que pode ser unha boa noticia para o mix enerxético co aumento das enerxías verdes, ten un forte impacto na biodiversidade, especialmente nas aves. Estudos recentes estimaron que entre 11.000 e 33.000 aves rapaces morren ao ano polos tendidos eléctricos. É a principal causa de morte para varias especies, entre elas a ameazada aguia imperial ibérica, a aguia perdiceira e a avetarda.
Ademais, é probable que estes números estean subestimados debido á actividade de preeiros que se habituaron a percorrer os tendidos en busca de animais mortos ou malferidos.
Colisións e descargas eléctricas
As aves sofren os tendidos eléctricos por partida dobre. Por unha banda, especies con gran envergadura como grúas e grous, cegoñas ou avetardas poden chocar contra os cables polos que discorre a electricidade, o que comunmente se coñece como colisión.
Doutra banda, os postes ou apoios eléctricos supoñen outra ameaza para aquelas especies de aves como as rapaces, os córvidos ou as preeiras que utilizan estes lugares como atalaias ou lugares de descanso. Debido á proximidade de cables á súa zona de repouso, prodúcese unha descarga eléctrica, unha electrocución (ver detalle en PDF).
A descarga pode producirse de dúas formas principalmente: ao tocar dous cables ou ao tocar un cable e a torre eléctrica que se atopa conectada a terra. Nos dous casos provócase unha diferenza de potencial e, polo tanto, a electricidade atravesa o corpo da ave.
Paradoxalmente, cando pombas, estorniños ou outras aves se atopan descansando no cable e non están a tocar nada que xere unha diferenza de potencial, non se produce descarga. Neste caso a electricidade “prefire” discorrer polo superconductor (o cable eléctrico) sen atravesar o corpo do ave.
Como dixemos anteriormente, só cando se unen dous elementos con voltaxes distintas, as forzas tenden a igualarse discorrendo a través de calquera elemento que sexa minimamente condutor. Obviamente, son as aves de medio e gran tamaño as máis vulnerables aos postes, dado que poden alcanzar diversas partes do apoio ao abrir as súas ás para alzar o voo ou ao aterrar.
Todo iso supón que os tendidos eléctricos son probablemente a causa de mortalidade máis elevada para moitas especies de aves e un sumidoiro que todos os anos leva por diante a esperanza de recuperación de moitas especies ameazadas.
Quen é responsable destas mortes?
Segundo a Lei de Responsabilidade Ambiental (Lei 26/2007), o xerador dunha actividade económica está obrigado a evitar que esta provoque un dano ao medio ambiente mediante medidas correctoras. Se isto non se cumpre, aplicaranse sancións mediante o principio coñecido como “quen contamina, paga”.
Esta lei empezouse a aplicar grazas á presión dos departamentos legais de determinadas comunidades autónomas que vían como ano tras ano as poboacións de moitas aves ían decaendo debido aos tendidos eléctricos.
Tamén foron impulsores desta lei a Fiscalía de Medio Ambiente e a Plataforma SOS Tendidos Eléctricos. Esta última consistente nun grupo de presión sobre esta temática formado por nove entidades conservacionistas.
Como podemos evitalas?
A solución máis sinxela sería eliminar os tendidos eléctricos e que estes fosen baixo terra, como ocorre nas cidades. Pero a súa viabilidade é escasa.
Por iso, para evitar a electrocución, esíxese eliminar todos aqueles elementos en tensión por encima da zona de repouso das aves e “enfundar” con material illante as zonas próximas aos apoios eléctricos.
No caso da colisión, o que se busca é facer visibles os cables para evitar que as aves choquen. Isto pode levarse a cabo con balizas, que evolucionaron moito nos últimos anos.
Actualmente, todas estas solucións ao problema atópanse homologadas e regradas por normativa expresa para iso, evitando así montaxes defectuosas ou con material de baixa calidade. Pero igualmente, debido a unha posible deterioración, deben ser revisadas trianualmente para ver se se atopan en perfecto estado.
Os propietarios dos tendidos (compañías e particulares) actualmente saben que son os responsables da mortalidade que se produce nas súas liñas. Isto debería impulsarlles a tomar iniciativas firmes para acabar cun problema de primeira magnitude para a conservación da biodiversidade.
* Alfredo García Fernández é profesor de Bioloxía e Conservación na Universidad Rey Juan Carlos.
Cláusula de divulgación: o autor non recibe salario, nin exerce labores de consultoría, nin posúe accións, nin recibe financiamento de ningunha compañía ou organización que poida obter beneficio deste artigo, e declara carecer de vínculos relevantes alén do cargo académico citado.
