Únete á nosa canle de Whatsapp
Nin o confinamento, nin o verán, nin a obrigatoriedade das máscaras conseguiron librarnos do SARS-CoV-2. É difícil que o consigamos, é un virus con vontade de quedar. Con todo, podemos convivir con el e lograr que non mande nas nosas vidas, ou polo menos non tanto como o fai agora.
Certos países, algúns de distintos réximes políticos, conseguiron nun tempo récord diminuír, minimizar ou reducir ao máximo a circulación do virus entre os seus compatriotas, demostrando que este SARS-CoV-2 non só non distingue entre persoas senón tampouco entre credos políticos ou relixiosos. Só entende de comportamentos e oportunidades.
Os virus de transmisión respiratoria, igual ca nós, os “sapiens”, adoran a socialización levada ata os seus límites, só recoñecen oportunidades de contaxio. Por iso, este Nadal non debemos ser cómplices dese xogo.
Cal é o segredo entón para mantelo a raia ata que a vacina faga a nosa vida máis sinxela? A resposta é modular nosas relacións e combinalas con outras medidas. Unha medida sinxela de dicir e incómoda de cumprir.
A estratexia do queixo suízo
O virólogo australiano Ian M. Mackay popularizou unha teoría chamada “estratexia do queixo suízo”. Segundo a mesma, a única forma de contención posible de futuras ondas pandémicas sería aplicar diferentes medidas, admitindo que ningunha é perfecta.
Entón, sucedería o mesmo que ao xuntar varios liscos de queixo suízo emental (o das burbullas interiores): Estas medidas, do mesmo xeito có queixo, terían “certos buracos” polos que podería pasar o virus. Pero ao aplicar varias ao mesmo tempo, sería máis difícil que estes buracos coincidisen e o virus manteríase baixo control evitando os contaxios.
Hoxe sabemos que o duro confinamento que pasou España, do que se presumiron algúns dirixentes, conseguiu resultados parecidos aos que lograron outros países que tiveron confinamentos menos severos có noso, ao combinalos con outras medidas que permitiron facelos máis levadíos e menos lesivos para os cidadáns.
Despois de case un ano de pandemia, os cidadáns coñecemos dabondo que facer e non facer para evitar o virus. A esas medidas que dependen de nós, a estratexia do queixo suízo denomínaas “responsabilidades persoais”. Entre elas están o uso de máscara, a redución do tempo de estancia en lugares excesivamente concorridos ou a distancia física de seguridade entre nós. Todos eles son bos exemplos de responsabilidade.
Pero non abondan de seu para diminuír os contaxios. É necesario, ademais, combinalas con outras que se denominan “responsabilidades compartidas”. Aquí entran as restricións de movementos, os toques de queda, os tests na poboación e as restricións de espazos públicos.
É así porque é un virus novo que se suma aos anteriores e pode ter distintos escenarios, uns mellores que outros. Xa temos máis de 120 virus respiratorios, algúns deles bastante graves. Non necesitamos outro máis no concerto da infección respiratoria comunitaria.
Neste contexto chega o Nadal tras unha segunda onda pandémica. Está a custar reducila pero España, hai que dicilo así, atopou mellor o camiño que outros países.
Empatía co persoal sanitario
Con todo, aínda temos cifras altas de contaxios. A porcentaxe de camas de UCI bloqueadas por pacientes de Covid-19 condiciona outros protocolos hospitalarios cirúrxicos e médicos. O número de camas ocupadas nos hospitais pode facer que nos sanitarios se agrave a síndrome do burning out ou burnout, que significa literalmente “queimarse”.
Médicos, enfermería e persoal sanitario poderían interpretar isto como un intento de baleirar o mar cun cubo de plástico, e converter en inútiles os aplausos da primavera, coas imprudencias do Nadal.
Imaxinemos a próxima Noiteboa a todos os sanitarios das UCIs e salas dos hospitais lonxe dos seus. Acompañando nas horas difíciles aos enfermos de Covid-19. O noso comportamento e as cifras de contaxio á baixa serán o seu mellor agasallo do Nadal.
A distancia é a clave de todas as medidas de prevención. Por si soa sería suficiente para deter bruscamente a pandemia. Con todo, as sociedades evolucionadas, por tecnoloxía, traballo e costumes, non poden permitirse o luxo de gardar unha distancia física permanente. Ou polo menos non durante o tempo necesario para interromper a transmisión do virus.
“Nada sucede ata que algo se move” dixo Albert Einstein. Este Nadal poñerán a proba todo o exposto e ademais coñecéndoo de antemán. Se soamente cumprimos ad pedem literam (ao pé da letra) as disposicións ou normas, digamos “compartidas”, non será abondo e teremos outro repunte a finais de xaneiro.
Evitar que o virus tamén celebre estas festas
Por iso, este Nadal de 2020 ten que ser diferente, desde unha responsabilidade persoal que debe sumarse á normativa oficial para conseguir ese plus necesario de seguridade. Hai que procurar non dar máis oportunidades ao virus e conseguir manter á baixa a cifra de contagios e mortes durante as próximas festas e os próximos meses.
O Nadal é unha das tradicións máis arraigadas na nosa cultura. Excede as súas raíces cristiás e transforma por uns días o mundo occidental nunha ocasión de convivencia estreita, de reunións masivas e de desinhibición familiar e efusiva.
Todo isto xera oportunidades que orixinarán novos contaxios. Ás persoas maiores pediríalles que non sacrifiquen a súa saúde polos aloumiños aos seus netos e fillos. Aos mozos, que non arrisquen a saúde dos seus pais por ocultar un comportamento impropio anterior ás reunións familiares. Ninguén pode saber os primeiros días que está infectado, pero si pode lembrar comportamentos de risco. Coida de ti mesmo para coidar aos demais.
Pódense construír burbullas sociais de seguridade cara ás festas próximas, limitando o número de contactos sociais a semana previa á Noiteboa e o Nadal, extremando as medidas de protección e comportamento persoal e limitando o número de familiares aos mínimos de seguridade.
Se non hai máis remedio, poden realizarse tests de diagnóstico igual que cando se viaxa a outros países. En definitiva, non temos que convidar os nosos fogares neste Nadal á Covid-19.
* Raúl Ortiz de Lejarazu é conselleiro científico do Centro Nacional de Gripe de Valladolid e profesor de Microbioloxía na Universidade de Valladolid.
Cláusula de divulgación: o autor recibiu fondos a través de proxectos de investigación do FISS, a Xerencia de Saúde da Junta de Castilla y León para a iniciación á investigación e doutras entidades.
