Únete á nosa canle de Whatsapp
Nos últimos anos presenciamos en España un incremento das noticias sobre agresións sexuais perpetradas por menores de idade. Segundo a Memoria da Fiscalía Xeral do Estado de 2019, houbo 564 menores condenados por agresión sexual e 1.370 por abuso sexual. Estes datos refírense a adolescentes de entre 14 e 17 anos, pois os menores de 14 son inimputables.
Na Memoria do ano 2021, a Fiscalía advirte dun incremento dos delitos contra a liberdade sexual cometidos por adolescentes, abrindo 2.625 expedientes por esta causa, un 58% máis que en 2020.
En relación ao perfil dos responsables menores de idade segundo o xénero, o informe sobre delitos contra a liberdade e indemnidade sexual de 2021 da Secretaría de Estado de Seguridade mostra que apenas existen vitimarias mulleres: o 97,5% de agresores e abusadores sexuais menores de idade son homes. Con todo, as mulleres destacan como vítimas.
Se analizamos este máis que preocupante fenómeno podemos atopar algunhas razóns que subxacen ás agresións sexuais cometidas por parte de mozos menores de idade:
- A cultura da violación dentro dun sistema patriarcal que reproduce as violencias sexuais.
- O consumo prematuro de pornografía, xeralmente violenta.
- A falta de educación afectivo-sexual centrada no desexo e a non coacción da outra persoa.
Iniciados na pornografía aos 12 anos
Segundo datos de Save the Children, no seu informe do ano 2020 chamado (Des)información sexual: pornografía e adolescencia, no que se analiza o consumo de material erótico-pornográfico en menores de idade e as consecuencias deste no seu desenvolvemento persoal, a idade media de inicio de consumo de pornografía son os 12 anos.
Isto relaciónase, á súa vez, co acceso temperán a internet e medios tecnolóxicos, como tabletas e teléfonos intelixentes, que teñen os adolescentes, que son actualmente un medio máis de relación e socialización, e cos que se pode acceder a gran cantidade de pornografía gratuíta.
Ademais, o contido do material pornográfico é cada vez máis violento e mostra uns roles de xénero patriarcais nos que as mulleres están sometidas aos homes. Desta forma, asúmense como normais as relacións de poder e os estereotipos daniños e discriminatorios que mostra a pornografía e se erotizan prácticas violentas que os consumidores de porno van poder desexar levar a cabo.
A ausencia de educación afectivo-sexual converte o porno nunha parte básica da sexualidade adolescente
Así, a ausencia de educación afectivo-sexual converte o porno nunha parte básica da sexualidade adolescente, e nel atópase unha fonte de información que se consome sen análise crítica do que se ve.
O consumo deste tipo de material erótico por parte de adolescentes que están a comezar a experimentar a súa sexualidade é especialmente problemático pola influencia que pode ter no desenvolvemento do seu desexo sexual.
Xunto a estes motivos, pódense atopar outras razóns relacionadas co contexto familiar e social dos adolescentes, así como características da súa personalidade.
Con todo, é importante saber que os menores agresores sexuais non son un grupo homoxéneo, senón que hai distintos perfís.
O perfil dos agresores
Estudos recentes que analizan o perfil dos agresores sexuais adolescentes móstrannos as seguintes características:
- Nun 96% dos casos estudados vese un desenvolvemento inadecuado da sexualidade, e este está relacionado co inicio precoz no consumo de pornografía no 70% das ocasións.
- Nunha parte dos menores ofensores sexuais que compón a mostra do estudo (o 26%) constátase a socialización nun ambiente familiar sexualizado.
- En menor medida, pero igualmente reseñable, detéctase vitimización sexual durante a infancia (é dicir, ser vítima de abusos ou agresións sexuais), concretamente no 22% dos supostos.
Ademais, podemos ver outras singularidades nos agresores sexuais adolescentes:
- A agresión en ocasións vívese como unha actividade “de lecer” máis coa que socializar cos seus iguais nos casos nos que as agresións se dan en grupo.
- Hai unha falta de empatía respecto á vítima, que se traduce nunha deshumanización desta.
- Non é pouco probable que se grave a agresión sexual, o que aumenta as consecuencias psicosociais negativas para a vítima.
Debemos ter en conta que, en contra da crenza xeral, non sempre os actos do ofensor sexual xuvenil veñen determinados por unha personalidade con trazos antisociais.
Prevención temperá
Ao ser cada agresor sexual adolescente distinto, con diferentes perfís e motivacións, o tratamento e intervención con estes terá que ser individualizado e diferenciado en función da personalidade e características de cada menor. Ademais, debemos previr desde idades temperás cun enfoque integral.
É importante que desde as primeiras instancias de socialización das persoas se fomente unha serie de ferramentas persoais que teñan capacidade de protección e prevención fronte á violencia.
Así, o desenvolvemento de capacidades de comunicación asertiva, empatía, capacidade do control dos impulsos, xestión da emocionalidad etc., xunto con ferramentas para xerar vínculos interpersoais afectivos sans e responsables, son a base para a prevención das violencias, incluída a sexual.
Igualmente, tense que prover aos adolescentes dunha educación sexual e afectiva de calidade que poida contrarrestar os efectos negativos da pornografía.
*Nathalie Soriano Ruiz é directora do Máster Universitario en Criminoloxía: Delicuencia e Vitimoloxía da Universidade Internacional de Valencia.
Cláusula de divulgación: Nathalie Soriano Ruiz non recibe salario, nin exerce labores de consultoría, nin posúe accións, nin recibe financiamento de ningunha compañía ou organización que poida obter beneficio deste artigo, e declarou carecer de vínculos relevantes máis alá do cargo académico citado.
