Que efecto ten no consumo do gas baixar un grao o termostato da calefacción?

*Un artigo de 

A actual crise de subministracións provocada pola invasión de Ucraína por parte de Rusia fixo tomar diversas medidas á Unión Europea. No ámbito enerxético, estas medidas propuxéronse desde o paquete REPowerEU, que persegue reducir en dous terzos a demanda do gas ruso antes de que termine 2022.

Publicidade

Entre elas atópase a petición de reducir un grao a temperatura do termostato dos sistemas de calefacción das nosas vivendas. Que efecto tería esta medida nun país mediterráneo como España? A Cátedra de Energía y Pobreza de Comillas ICAI tratou de dar resposta a esta cuestión.

O panorama español

Aínda que España non é tan dependente do gas ruso como o resto de Europa —menos do 10% do noso consumo procede de Rusia—, vale a pena explorar o percorrido do REPowerEU a nivel nacional.

En 2021 España consumiu 379 TWh de gas natural, dos que o 15% se dedicou a calefacción, o 60% a industria e o 25% a xeración eléctrica mediante ciclos combinados.

Para tratar de reducir a demanda de gas, a Axencia Internacional da Enerxía propuxo recentemente un conxunto de dez medidas para Europa que se poderían aplicar nos tres sectores consumidores de gas en España:

• Industria. Poderíase recorrer á recuperación de calores residuais con bombas de calor para satisfacer a demanda de baixa temperatura, a colectores solares térmicos de concentración para demandas de media temperatura e a biomasa sólida e gases renovables para a demanda de alta temperatura.
• Xeración eléctrica. Continuaríase cos investimentos en renovables, pero dotándoas de almacenamento (hidráulica de bombeo e centrais termosolares con sales fundidos) e hibridación, acometendo técnicas de xestión activa de demanda e considerando mesmo prolongar a vida das centrais nucleares e explorar a construción de reactores modulares pequenos nos emprazamentos das centrais actuais.
• Edificación. Para reducir o 15% de consumo de gas correspondente á calefacción, habería que substituír as caldeiras de gas por bombas de calor aerotérmicas en zonas con invernos moderados e xeotérmicas en zonas con invernos severos, así como integrar a biomasa e o biometano como tecnoloxías ponte.

A demanda de calefacción en España

Mentres eses cambios, que non son inmediatos, se producen, pódese actuar desde o aforro enerxético. O Código Técnico da Edificación establece un procedemento —empregado pola Estratexia Nacional contra a Pobreza Enerxética 2019-2024 para avaliar o gasto térmico requirido— para determinar a demanda de calefacción dun edificio. Este procedemento fixa os 20ºC como temperatura basee para o cálculo da demanda de calefacción.

Tras determinar a demanda de referencia de cada zona climática de España, estimamos a demanda térmica requirida de calefacción segundo o nivel de illamento da vivenda. Promediando os resultados a todo o territorio nacional e tendo en cuenta o rendemento medio das caldeiras (90%), o tamaño medio das vivendas en España (104 m²) e o número de fogares con calefacción de gas natural (32,3% do total), determinamos a demanda de calefacción media en España a partir da cal se obtivo o consumo de gas a nivel nacional.

Despois, repetimos os cálculos reducindo cada vez un grao a temperatura base para determinar o aforro de gas ao modificar a consigna do termostato.

O impacto da baixada no consumo nacional

Segundo as nosas estimacións, baixar o termostato de 20 a 19 graos provoca unha redución dun 2,9% no consumo total de gas a nivel nacional. Dita redución non é constante: poñer o termostato a 15 graos reduciría o consumo nunha cantidade proporcionalmente menor, un 11,8% do consumo total a nivel nacional. Isto explícase porque ao reducir cinco graos, hai unha redución de só o 2,2% por cada grao.

A medida tamén leva implícita a redución de emisións, sendo en media de 2,2 millóns de toneladas de CO₂ por cada grao no intervalo mencionado, comparable coas emisións de CO₂ de todos os coches de España durante 10 días.

Ademais, a nivel doméstico, baixar a temperatura de casa un grao derivaría nunha redución media do consumo por fogar de 477 kWh/°C e un aforro medio anual duns 30 euros por cada grao menos, tendo en conta a actualización de prezos e os impostos.

Doutra banda, a medida analizada produciría unha redución media das emisións de CO₂ en cada fogar de 120 kg CO₂/° C, o que supoñería recortalas un 3,5 % (datos para un fogar medio en 2019).

Conclusións

Tendo en cuenta os estudos de economía condutual e a menor redución relativa do consumo ao diminuír máis a temperatura na vivenda, baixar un grao o termostato pódese considerar unha medida de aforro eficaz. Con todo, non é aplicable a fogares vulnerables que xa están infraconsumindo, é dicir, os fogares en pobreza enerxética oculta.

Doutra banda, a baixa dependencia de España do gas ruso non nos ten que desviar de dous dos obxectivos principais da transición enerxética no sector residencial: mellorar o illamento das vivendas e descarbonizar os sistemas de climatización para reducir drasticamente a pegada de carbono.

*Roberto Barrella é investigador predoutoral da Cátedra de Energía y Pobreza, ICAI. Eva Arenas Pinilla é profesora e investigadora da Cátedra Rafael Mariño de Nuevas Tecnologías Energéticas. José Carlos Romero Mora é coordinador da Cátedra de Energía y Pobreza. José Ignacio Linares Hurtado é catedrático de Enxeñaría Enerxética. Todos eles vinculados á Universidad Pontificia de Comillas.

Cláusula de divulgación: 

• Roberto Barrella pertence á Catedra de Enerxía e Pobreza da Universidade Pontificia Comillas, pero os resultados, conclusións e opinións reflectidos nas publicacións realizadas polos membros da Cátedra son resultado da súa liberdade de opinión como expertos rigorosos e independentes nas distintas áreas do coñecemento, sen que de ningún xeito representen ou fosen influídos polas empresas ou institucións que contribúen ao financiamento da Cátedra. A lista de entidades financiadoras e colaboradoras da Cátedra pode consultarse na súa páxina web: https://www.comillas.edu/catedra-de- energia-e-pobreza
• Eva Areas Pinilla recibe financiamento por parte de empresas, Ong e institucións públicas relacionadas co ámbito enerxético para realizar parte da súa investigación. A pesar diso, declara que os resultados, conclusións e opinións das súas publicacións non representan nin foron influídas por estas entidades.
• José Carlos Romero pertence á Catedra de Enerxía e Pobreza da Universidade Pontificia Comillas, pero os resultados, conclusións e opinións reflectidos nas publicacións realizadas polos membros da Cátedra son resultado da súa liberdade de opinión como expertos rigorosos e independentes nas distintas áreas do coñecemento, sen que de ningún xeito representen ou fosen influídos polas empresas ou institucións que contribúen ao financiamento da Cátedra. A lista de entidades financiadoras e colaboradoras da Cátedra pode consultarse na súa páxina web: https://www.comillas.edu/catedra-de- energia-e-pobreza
• José Ignacio Linares recibe financiamento por parte de empresas, Ong e institucións públicas relacionadas co ámbito enerxético para realizar parte da súa investigación. A pesar diso, declara que os resultados, conclusións e opinións das súas publicacións non representan nin foron influídas por estas entidades.