Únete á nosa canle de Whatsapp
As persoas centenarias, antes consideradas unha rareza, convertéronse no grupo demográfico de máis rápido crecemento da poboación mundial. O seu número duplícase aproximadamente cada 10 anos dende a década de 1970.
Canto poden vivir os seres humanos e que determina unha vida longa e saudable foron temas de interese desde que temos constancia. Platón e Aristóteles debateron e escribiron sobre o proceso de envellecemento hai máis de 2.300 anos.
Con todo, comprender os segredos dunha lonxevidade excepcional non é fácil. Implica desentrañar a complexa interacción da predisposición xenética e os factores do estilo de vida e como interactúan ao longo da vida dunha persoa.
O número de centenarios duplícase cada 10 anos
Agora, o noso recente estudo, publicado en GeroScience, desvelou algúns biomarcadores comúns, como os niveis de colesterol e glicosa, en persoas que viven máis alá dos 90 anos.
Os nonaxenarios e os centenarios son dende hai tempo obxecto de gran interese para os científicos, xa que poden axudarnos a comprender como vivir máis tempo e, quizá tamén, como envellecer con mellor saúde. Ata o de agora, os estudos sobre centenarios foron a miúdo a pequena escala e centráronse nun grupo seleccionado, por exemplo, excluíndo aos centenarios que viven en residencias.
Enorme conxunto de datos
O noso é o maior estudo realizado ata a data no que se comparan os perfís de biomarcadores medidos ao longo da vida entre persoas excepcionalmente lonxevas e os seus coetáneos menos lonxevos.
Comparamos os perfís de biomarcadores de persoas que chegaron a vivir máis de 100 anos cos dos seus homólogos menos lonxevos, e investigamos a relación entre os perfís e a probabilidade de converterse en centenario.
A nosa investigación incluíu datos de 44.000 suecos que se someteron a avaliacións de saúde entre os 64 e os 99 anos: eran unha mostra da chamada cohorte Amoris. A continuación, realizouse un seguimento destes participantes a través dos datos dos rexistros suecos durante 35 anos. Destas persoas, 1.224, é dicir, o 2,7%, viviron ata os 100 anos. A gran maioría (85%) dos centenarios eran mulleres.
O 85% das persoas centenarias son mulleres
Incluíronse doce biomarcadores sanguíneos relacionados coa inflamación, o metabolismo, a función hepática e renal, así como a posible desnutrición e anemia. Todos eles asociáronse co envellecemento ou a mortalidade en estudos anteriores.
O biomarcador relacionado coa inflamación era o ácido úrico, un produto de refugallo do organismo provocado pola dixestión de certos alimentos. Tamén se analizaron marcadores relacionados co estado e a función metabólicos, como o colesterol total e a glicosa, e outros relacionados coa función hepática, como a alanina aminotransferasa (Alat), a aspartato aminotransferasa (Asat), a albúmina, o gamma-glutamil transferasa (GGT), a fosfatasa alcalina (Alp) e a lactato deshidroxenasa (LD).
Tamén analizamos a creatinina, relacionada coa función renal, e o ferro e a capacidade total de fixación do ferro (TIBC), relacionados coa anemia. Por último, tamén investigamos a albúmina, un biomarcador asociado á nutrición.
Conclusións
Descubrimos que, en xeral, os que chegaban aos 100 anos tendían a ter niveis máis baixos de glicosa, creatinina e ácido úrico a partir dos 60. Aínda que os valores medios non diferían significativamente entre centenarios e non centenarios para a maioría dos biomarcadores, os primeiros de cando en cando mostraban valores extremadamente altos ou baixos.
Por exemplo, moi poucos dos centenarios tiñan un nivel de glicosa superior a 6,5 ao principio da súa vida, ou un nivel de creatinina superior a 125.
Para moitos dos biomarcadores, tanto centenarios como non centenarios tiñan valores fóra do rango considerado normal nas directrices clínicas. Isto débese probablemente a que estas directrices establécense sobre a base dunha poboación máis nova e sa.
Ao explorar que biomarcadores estaban relacionados coa probabilidade de chegar aos 100 anos, descubrimos que todos menos dous (alat e albúmina) mostraban unha conexión con esa posibilidade. E iso mesmo despois de ter en conta a idade, o sexo e a carga de morbilidade.
Hai un posible vínculo entre a saúde metabólica, a nutrición e unha lonxevidade excepcional
As persoas que se atopaban no grupo máis baixo dos cinco en canto a niveis de colesterol total e ferro tiñan menos probabilidades de chegar aos 100 anos en comparación coas que tiñan niveis máis altos. Mentres tanto, as persoas con niveis máis altos de glicosa, creatinina, ácido úrico e marcadores da función hepática tamén diminuían a probabilidade de converterse en centenarios.
En termos absolutos, as diferenzas eran bastante pequenas para algúns dos biomarcadores, mentres que para outros as diferenzas eran algo máis substanciais.
No caso do ácido úrico, por exemplo, a diferenza absoluta foi de 2,5 puntos porcentuais. Isto significa que as persoas do grupo cos niveis máis baixos de ácido úrico tiñan un 4% de probabilidades de cumprir 100 anos, mentres que no grupo cos niveis máis altos só o 1,5% chegaba a esa idade.
Aínda que as diferenzas descubertas foron en conxunto bastante pequenas, suxiren un posible vínculo entre a saúde metabólica, a nutrición e unha lonxevidade excepcional.
As diferenzas nos biomarcadores suxiren que os xenes e o estilo de vida desenvolven un papel en termos de lonxevidade
O estudo, con todo, non permite sacar conclusións sobre que factores do estilo de vida ou xenes son responsables dos valores dos biomarcadores. Con todo, é razoable pensar que factores como a nutrición e a inxestión de alcol desempeñan un papel. Levar un control dos valores renais e hepáticos, así como da glicosa e o ácido úrico a medida que se envellece, probablemente non sexa unha mala idea.
Dito isto, é probable que o azar inflúa nalgún momento á hora de alcanzar unha idade excepcional. Pero o feito de que puidesen observarse diferenzas nos biomarcadores moito tempo antes da morte suxire que os xenes e o estilo de vida tamén poden desempeñar un papel.
*Karin Modig é profesora asociada de Epidemioloxía no Instituto Karolinska.
Cláusula de divulgación: Karin Modig recibe financiamente do Consello Sueco de Investigación e do Consello Sueco de Investigación para a Saúde, a Vida Laboral e o Benestar.
Este artigo foi publicado orixinalmente en inglés.
