Onde se domesticaron por primeira vez os cans? A orixe da domesticación canina é un dos debates científicos máis controvertidos. Nos últimos anos, varios estudos sinalaron o seu comezo en Asia, mentres que outros o situaron en Europa. Agora unha nova investigación dá a razón a todos: a relación comezou en dous lugares de maneira paralela, ao leste e ao oeste de Eurasia, a partir de dúas poboacións separadas de lobos
Grazas á análise xenética de máis de 5.000 cans, un equipo liderado pola Universidade de Cornell (EE UU) situaba recentemente en Asia central (nas actuais Nepal e Mongolia) a orixe da domesticación dos cans hai 15.000 anos. Na revista Cell Research, outro equipo sinalaba a orixe en China.
A domesticación dos cans comezou antes da aparición da agricultura
Pero non son as únicas teorías. Un traballo anterior, con participación española, apuntaba a Europa como lugar de comezo da domesticación hai 19.000 anos. Agora, unha investigación publicada en Science indica que todos estes estudos poderían estar no certo.
“As análises xenéticas e arqueolóxicas demostran que é necesario reconsiderar o número de veces que os cans foron domesticados de maneira independente. Talvez a razón pola que aínda non houbo un consenso acerca de onde foron domesticados os cans por primeira vez é porque todo o mundo tivo algo de razón”, confesa Greger Larson, autor principal do traballo e director da rede de investigación Palaeo-BARN da Universidade de Oxford (Reino Unido).
Xunto a expertos dunha decena de centros internacionais, Larson comparou datos xenéticos de fósiles para confirmar que os cans non se domesticaron unha vez como se pensaba ata agora, senón dúas veces. Segundo os científicos, o mellor amigo do home puido aparecer de maneira independente a partir de dúas poboacións separadas de lobo, que agora estarían extintas e que posiblemente habitaron en lados opostos de Eurasia (leste e oeste). Os humanos os domesticaron antes da aparición da agricultura.
Para chegar a estas conclusións, os investigadores reconstruíron a historia evolutiva dos cans secuenciando o xenoma dun can de tamaño medio de 4.800 anos de antigüidade, cuxos restos conteñen o ADN antigo mellor conservado e que se acharon na pasaxe funeraria de Newgrange en Irlanda.
O equipo tamén obtivo ADN mitocondrial de 59 cans antigos que viviron fai entre 14.000 e 3.000 anos, e comparouno coa firma xenética de máis de 2.500 cans modernos estudados con anterioridade.
“Así obtivemos a evidencia xenética e arqueolóxica de que os cans foron domesticados en realidade dúas veces”, sinala Larson. Ao comparar todos os seus resultados, os investigadores observaron unha gran separación xenética entre os cans de Eurasia oriental e occidental, pero parece que esta tivo lugar despois das primeiras evidencias arqueolóxicas de cans en Europa.
A explicación é a seguinte: “Os cans foron domesticados en ambos os lados do Vello Mundo. Daquela a poboación do leste dispersouse xunto aos humanos cara ao oeste fai entre 14.000 e 6.400 anos, e dalgunha maneira substituíu aos cans que xa vivían en Europa”, explica o experto.
Os cans asiáticos substituíron aos europeos
“Os primeiros cans aparecerían en Europa hai máis de 15.000 anos e, de maneira independente, en Asia oriental, hai máis de 12.500 anos. Os cans orixinarios de Asia haberían migrado a continuación a Europa fai entre 7.000 e 6.000 anos”, engaden os científicos franceses do CNRS que participaron no traballo.
Unha vez que os cans do este migraron a Europa, mesturáronse e practicamente substituíron aos primeiros cans europeos. Segundo o estudo, a maioría dos cans actuais son froito destes movementos e da mestura entre cans do leste e o oeste. Esta é sen dúbida una das razóns pola que os estudos xenéticos anteriores foron tan difíciles de interpretar.
Na actualidade, o proxecto internacional que combina material xenético antigo e moderno con estudos morfolóxicos e arqueolóxicos detallados, está a analizar miles de cans e lobos antigos para comprobar esta perspectiva e establecer así as datas e localizacións da orixe da nosa primeira mascota.
Podes consultar o estudo completo
na Revista Science