Un equipo do Instituto de Saúde Carlos III (ISCIII) publicou unha investigación que analiza a adaptación á calor en España entre as persoas maiores de 65 anos entre os anos 1983 e 2018. As conclusións sinalan que este grupo poboacional mostra capacidade de adaptarse ás altas temperaturas (ondas de calor) durante os 35 anos que analiza o estudo, aínda que se observan diferenzas xeográficas. Os resultados acaban de publicarse na revista International Journal of Environmental Research and Public Health.
O traballo, liderado desde a Unidade de Referencia en Cambio Climático, Saúde e Medio Ambiente Urbano do ISCIII, conta con Miguel Anxo Navas como autor principal, e coa firma de Xullo Díaz e Cristina Linares -codirectores da Unidade,- Marisol Ascaso e José Antonio López-Bo. Na investigación tamén participa persoal da Axencia Estatal de Meteoroloxía (AEMET), do Departamento de Saúde de Castela-A Mancha e da Universidade Técnica de Copenhague, en Dinamarca.
A investigación aborda a capacidade de adaptación á calor, un ámbito de estudo pouco analizado até o momento, cuantificando a mortalidade asociada ás altas temperaturas e centrándose nun dos grupos poboacionais máis afectados pola evolución das temperaturas extremas, os maiores de 65 anos. A evolución do quecemento global e a frecuencia cada vez máis acusada de ondas de calor e temperaturas elevadas está a provocar que, ademais de buscar a mitigación das causas destas alteracións climáticas, sexa necesario incidir na capacidade de adaptación a elas.
Para levar a cabo o estudo, o equipo do ISCIII baseouse na análise da evolución dun indicador denominado Temperatura Mínima de Mortalidade (TMM), que relaciona a temperatura máxima diaria e a mortalidade diaria para coñecer o nivel de adaptación dunha poboación ao incremento de temperatura rexistrado.
Tamén se definiu o nivel de adaptación da poboación, calculado como a diferenza entre a variación da Temperatura Mínima de Mortalidade e os cambios á alza nas temperaturas máximas diarias. Este indicador, o nivel de adaptación, cando é un número positivo (por encima de cero), significa que si se está producindo o proceso de adaptación á calor; mentres que se é negativo (por baixo de cero) quere dicir esa adaptación non se está producindo. Segundo os resultados do estudo, o nivel de adaptación da poboación maior de 65 anos en España á calor é de media 0,11 graos celsius por década; é dicir, hai unha adaptación global positiva, coa maioría de provincias por encima de 0, pero tamén hai varios territorios con números negativos que non alcanzarían ese nivel de adaptación.
Vulnerabilidade variable
Miguel Anxo Navas, investigador predoctoral no ISCIII e autor principal do traballo, explica que aínda que a poboación española maior de 65 anos demostrou capacidade de adaptarse á calor na maioría de provincias analizadas (31 de 48, un 62% do total), o estudo achou heteroxeneidade entre as distintas provincias, “o que pon de manifesto que a vulnerabilidade ás altas temperaturas é variable, e que a capacidade de adaptación está influída por diversas cuestións, como as características xeográficas, climáticas e socioeconómicas de cada zona”.
Os autores apuntan a necesidade de analizar máis en profundidade a relación entre o impacto do aumento global de temperaturas, a mortalidade e a capacidade das persoas de adaptarse a estes cambios. Tamén sinalan que o traballo ten certas limitacións; xa que se trata dun tipo de estudo denominado ecolóxico, os resultados non poden interpretarse a nivel individual, só poboacional.