Poden algúns microorganismos mellorar a calidade das augas? Poden eliminar contaminantes? Pódese cuantificar a súa eficacia? Teñen o “superpoder” da biorremediación? Catro estudantes do Club de Ciencia do IES Frei Martín Sarmiento de Pontevedra: Carmen Portela Medraño, Huda El Adrani Abibou (as dúas de 4º da ESO) , Laura Louro Esperón e Alberto Riveiro González (de 1º de Bacharelato), baixo a dirección da profesora Chus Doval Caramés, dan resposta a estas cuestións cunha investigación centrada na microalga Scenedesmus sp.
Durante máis de dous meses —e dentro do proxecto Pontenciencia— desenvolveron o proxecto Biorremediación coa microalga Scenedesmus sp, a elixida tras investigar que o ser vivo máis utilizado para eliminar contaminantes das augas eran as microalgas e, dentro destas, as especies do xénero Scenedesmus. E máis, após constatar que podían ter acceso a mostras deste microorganismo, solicitándoas ao Banco Español de Algas (BEA) da Universidade de Las Palmas de Gran Canaria. Coa recepción dunha mostra numerada, con dúas alícuotas, comezou a fase experimental do proxecto co fin de determinar se “a microalga Scenedesmus sp elimina (metaboliza) nitratos, amonio e fosfatos en distintos tipos de augas contaminadas” (hipótese)”.
O proxecto concorre, xunto con outros 12, aos Premios de Investigación “Homenaxe á muller investigadora” para alumnado de Secundaria
Os estudantes tomaron mostras das augas dos ríos Os Gafos de Pontevedra (no seu tramo urbano) e Almofrei, á altura de Carballedo, onde verten de novo ao leito as augas usadas na piscifactoría do lugar e tamén dunha fosa séptica. Ademais recrearon con refugallos de peixe unha mostra das augas dunha peixaría, xa que estes establecementos verten directamente á rede de sumidoiros. De maneira paralela, cultivaron as mostras de alga co fin de ter materia dabondo para experimentar e avaliar o seu poderío biorremediador en distintos escenarios.
Unha vez preparadas as augas e o cultivo, engadiron as mostras de Scenedesmus sp ás augas e comezou a monitorización do proceso que probaría —ou non— a capacidade “limpadora” das algas. Cal foi o comportamento da microalga en cada unha das augas? Validouse a hipótese de partida ou quedou refutada? Mellorou a calidade das augas analizadas ou non? Foi un comportamento idéntico en todos os casos ou rexistráronse resultados diferentes?
As conclusións —e o camiño que lles levou a elas— serán presentadas na IX Feira da Miniciencia-Pontenciencia 2022, que se celebrará na capital do Lérez os días 27 e 28 de maio, co lema Que o coñecemento non pare. “Spoiler”: si, a micro-alga Scenedesmus sp minora os nitratos, amonio e fosfatos, en distinta medida, nos diferentes tipos de auga contaminadas.
O interese pola ciencia e o coidado do medio ambiente guían este proxecto que opta aos Premios de Investigación Homenaxe á Muller Investigadora para alumnado de Secundaria de Pontenciencia, un evento promovido polo Concello de Pontevedra en colaboración coa Fundación Española para a Ciencia e a Tecnoloxía (Fecyt). Os premios están patrocinados polas empresas Cristalería Pontevedresa, Marine Instruments, Hifas da Terra, Viaqua e Setga.
Defensa dos seus traballos
En total son 13 as investigacións realizadas por alumnos e alumnas de ESO e Bacharelato de 9 centros educativos da cidade presentadas ao certame. O venres 27, as autoras e autores defenderán os seus traballos diante do xurado cualificador e darán todo tipo de explicacións ás persoas que se acheguen ás casetas que terán na Escola de Enxeñería Forestal de Pontevedra, sede de Pontenciencia, a partir das 18.30 horas. Son conscientes de que a divulgación forma parte do método científico e que pode axudar a incentivar o interese dos mozos e mozas polo mundo da ciencia, a tecnoloxía e a innovación e, sobre todo, están orgullosos de compartir o traballo realizado: serio, rigoroso e profesional.
Pero a exposición de Pontenciencia-2022: Que o coñecemento non pare! abrirá as súas portas ao público ás 10.00 horas do próximo venres e durante dúas xornadas poderase coñecer, ademais dos proxectos realizados polos estudantes de Secundaria; as 18 investigacións desenvolvidas por alumnado de Primaria de dez centros educativos da cidade (sección Ciencia no cole) e as catro experimentacións feitas na casa por nenos e nenas e proxenitores e que involucrou a unha ducia de de grupos familiares (sección Ciencia en Familia).
