Únete á nosa canle de Whatsapp
O Pão de Açúcar é un dos grandes emblemas de Brasil. Esta gran mole de pedra que dá nome ao conxunto de domos (morros, en portugués) que salpican a baía de Guanabará, aparece en case todas as fotografías turísticas de Rio de Janeiro. O morro do Pão de Açúcar, que se ergue ata case 400 metros de altitude, destaca pola súa particular forma, produto da erosión durante millóns e millóns de anos. E parece que un equipo de xeólogos, entre os que está o galego Juan Ramón Vidal Romaní, descubriu, segundo afirman, a verdadeira orixe xeolóxica desta montaña.
“Sempre se pensou que a orixe do Pão de Açúcar estaba na meteorización e erosión de montañas que estaban na superficie, como acontece no caso do Pindo; as rochas máis brandas desaparecen e fica o granito, pero non é así. Ata agora pensabamos que fora a erosión superficial a responsable desta paisaxe, pero descubrimos que en realidade son condutos polos que no Precámbrico, hai 600 millóns de anos, o magma subía cara a superficie da Terra” explica Vidal Romaní. O profesor emérito da Universidade da Coruña asina o traballo que aparece no novo número dos Cadernos do Laboratorio Xeolóxico de Laxe, que publica o Instituto Universitario Isidro Parga Pondal, xunto aos investigadores brasileiros Sergio Wilians de Oliveira e Felipe Rodrigues.
Para realizar este achado, os investigadores escalaron o Pão de Açúcar, e contaron coa colaboración de montañeiros locais. Nestas expedicións tomaron datos dos tafoni, fendas labradas nas rochas cristalinas que se atribúen á meteorización causada pola rocha e o vento. E caeron na conta de que “todo está cheo de estruturas que evidencian un fluxo de rochas que ascenden. Cos datos recollidos, segundo expón Romaní, pódese dicir que os morros “son en realidade os conductos polos que, no Precámbrico, hai 600 millóns de anos, o magma subía cara a superficie da Terra; hai que imaxinar que as chaminés (condutos cilíndricos polos que circulou o magma) chegarían máis arriba, no seu momento, a terminar en forma de volcáns“.
Así, o traballo vén rachar co postulado até agora sobre o mítico Pão de Açúcar, do que se dicía que se xerara xa na superficie: “Os trazos que atopamos nos tafoni dinnos que a estrutura orixinal formouse na litosfera, erosionouse e e o que queda agora é unicamente o molde desa estrutura; por onde o granito ascendía por estas chaminés cristalizado, pero cunha capacidade de deformación aínda grande debido aos cambios de presión”, explica o xeólogo galego.
Sinala o artigo que “as hipóteses da orixe destes tafoni baséanse, primeiro, no desenvolvemento dunha estrutura de exfoliación de orixe intrusiva e que define a aparición dunha serie de estruturas concéntricas de láminas (sheet structure); e posteriormente, polo proceso de migración e concentración de cargas sobre as discontinuidades (sistemas de fractura) a diferentes alturas do Pão de Açúcar, aparece o desenvolvemento das cavidades de maiores dimensións”.
O traballo estima a aparición destas láminas e dos tafoni na idade de “xeración dos granitos no Neoproterozoico; pero só é no Mesozoico, coa rotura de Panxea, cando comeza o desmantelamento do relevo e a exposición en superficie dos morros de gneis granítico”, polo que se demostraría así a súa formación na litosfera.
Referencias: Consideraciones previas sobre las formas del tipo tafone y otras estructuras menores en la vertiente norte del Pão de Açúcar, Rio de Janeiro – Brasil, Cuadernos do Laboratorio Xeolóxico de Laxe (2018). Enlace aquí.
