As células sas só poden dividirse un número limitado de veces durante a vida do organismo. En cambio, as células tumorais son inmortais: proliferan indefinida e descontroladamente, e é esta a característica que define o cancro.
Investigadores do Grupo de Telómeros e Telomerasa do CNIO (Centro Nacional de Investigacións Oncolóxicas), liderados por María Blasco, estudaron por primeira vez a posibilidade de tratar o cancro de pulmón dirixindo o tratamento aos telómeros, as estruturas que protexen os extremos dos cromosomas e cuxo estado determina a capacidade da célula para dividirse indefinidamente.
Os resultados, segundo explican os investigadores na revista Cell Death & Differentiation, mostran que, en efecto, dirixir o tratamento aos telómeros “pode ser unha estratexia terapéutica eficaz” contra o cancro de pulmón non microcítico, responsable de gran parte da mortalidade en pacientes con cancro de pulmón. “Quitar a inmortalidade ás células tumorais é unha estratexia terapéutica que aínda non se explotou na loita contra o cancro”, afirma Blasco.
Foco no microambiente tumoral
O cancro de pulmón é unha das principais causas de morte por cancro. A ineficacia a longo prazo das terapias actuais, e o diagnóstico tardío, fan que só un de cada cinco pacientes sobreviva máis de cinco anos. Especificamente, o cancro de pulmón de tipo non microcítico é responsable do 85% das mortes asociadas ao cancro de pulmón.
O traballo centrouse no chamado microambiente tumoral, que é un conxunto de células e factores que rodean ao tumor e que ten un papel crucial no desenvolvemento do cancro e na súa resposta ás terapias. Os investigadores estudaron o efecto que tiña neste grupo celular a deficiencia de telomerasa, que é o encima que repara os telómeros. Tamén analizaron o impacto dos telómeros disfuncionais.
Só un de cada cinco pacientes sobrevive máis de cinco anos ao cancro de pulmón
Os telómeros son estruturas proteicas localizadas nos extremos dos cromosomas. En cada división celular os telómeros acúrtanse, ata que, tras un número determinado de divisións, o corte resulta excesivo e a célula deixa de dividirse. Isto sucede nas células sas, pero non na maioría das células tumorais.
Déficit de telomerasa
No 90% dos tumores humanos reactívase a expresión da telomerasa, que cumpre a función de reparar os telómeros. Grazas á telomerasa, os telómeros das células tumorais manteñen unha lonxitude mínima funcional, e isto permítelles dividirse indefinidamente.
“Quitar a inmortalidade ás células tumorais é unha estratexia terapéutica que aínda non se explotou”
MARÍA BLASCO, líder do estudo
Os investigadores estudaron que pasaba ao provocar un déficit de telomerasa no microambiente tumoral pulmonar. Tamén danaron os seus telómeros deliberadamente, mediante o composto 6-thio-dG.
“Foi a primeira vez que se investigou a implicación da telomerasa e dos telómeros disfuncionais no microambiente tumoral pulmonar”, explica Sergio Piñeiro, actualmente no Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC), na Rioja.
Os telómeros danados frean o tumor
O déficit de telomerasa e os telómeros disfuncionais frearon a progresión do tumor. Os investigadores observaron unha redución da implantación e a vascularización dos tumores no pulmón, á vez que un aumento da súa vulnerabilidade ao dano no ADN e de morte celular. Tamén diminuíu a proliferación das células tumorais e a inflamación, e reforzouse a resposta antitumoral do sistema de inmunitario.
“Os nosos resultados mostran que o tratamento dirixido aos telómeros podería ser unha estratexia terapéutica eficaz para o tratamento do cancro de pulmón non microcítico”, conclúen os autores.
Referencia: Telomerase deficiency and dysfunctional telomeres in the lung tumor microenvironment impair tumor progression in NSCLC mouse models and patient-derived xenografts (Publicado en Cell Death & Differentiation)
