Únete á nosa canle de Whatsapp
O principal mosquito transmisor da malaria leva anos presente en Galicia. Un novo estudo ratifica a súa distribución pola comunidade galega, sendo a fronteira con Portugal a área más afectada. O traballo, no que participaron diferentes centros de investigación, empresas de control de pragas e servizos de control de mosquitos, puxo de manifesto que Anopheles maculipennis está amplamente distribuído en España, cunha especial predilección por desembocaduras e vales de ríos con zonas de cultivo de regadío.
O coordinador do estudo, Jordi Figuerola, da Estación Biolóxica de Doñana (CSIC), apunta que a zona de máis risco para Galicia é a dos territorios limítrofes co país luso; con todo, hai outras localidades espalladas polo territorio onde tamén está presente. Así se recolle no Informe Regavivec 2022, que demostrou a súa presenza en concellos como Sanxenxo, Arbo ou Monforte. A bióloga Yasmina Martínez Barciela, membro da Rede Galega de Vixilancia de Vectores (Regavivec), explica que o insecto leva en Galicia anos pero o parasito non está en circulación, polo que o risco de transmisión autóctona é “baixo”. O traballo tamén foi liderado polo Centro Nacional de Epidemioloxía do Instituto de Saúde Carlos III (ISCIII) e a área de Epidemioloxía e Saúde Pública (CIBERESP) do Centro de Investigación Biomédica en Rede (CIBER-ISCIII).
A malaria ou paludismo é unha grave enfermidade presente en moitos países tropicais, producida pola infección por protozoos do xénero Plasmodium transmitidos por mosquitos do xénero Anopheles. Con todo, antigamente a súa transmisión tamén era frecuente noutras zonas do mundo, incluíndo a maior parte de Europa e outros países economicamente desenvolvidos. As campañas de erradicación realizadas a mediados do século XX conseguiron facela desaparecer en moitos países, entre eles España, que en 1964 declarouse libre de malaria. Desde entón rexístranse casos moi esporádicos de transmisión local debido á chegada de viaxeiros infectados e a presenza no territorio dos mosquitos capaces de transmitir o parasito. En España, durante o século XXI só se rexistraron dous casos de transmisión local debido á picadura de mosquitos.
Os investigadores analizaron os mosquitos presentes en máis de 3.000 localidades na península e Baleares. Cada ano detéctanse en España entre 700 e 850 casos de malaria importada, é dicir, en pacientes que se infectaron nunha zona endémica, principalmente en África. Só o 15% destes casos relaciónase con especies de malaria que poderían ser transmitidas eficazmente polo mosquito Anopheles maculipennis.
“Aínda que o risco de transmisión local é moi baixo, estes modelos son útiles para identificar as zonas cun maior risco de transmisión local, e é necesario seguir medidas profilácticas cando se viaxe a países onde a malaria é endémica”, sinala Jordi Figuerola, investigador da Estación Biolóxica de Doñana (EBBD-CSIC) e investigador principal do CIBERESP. Dado que os mosquitos son transmisores de enfermidades ao ser humano, é importante que coñezamos os factores climáticos e ecolóxicos que afectan á súa abundancia e distribución.
“É moi importante que os viaxeiros coñezan o risco que hai nas áreas para visitar e saiban como actuar ao regreso. Ademais, os profesionais sanitarios deben saber como recoñecer e actuar ante enfermidades importadas como a malaria, incluíndo a súa notificación ao Sistema de Saúde Pública para a súa vixilancia e para poder levar a cabo as actuacións oportunas”, conclúen Diana Gomez Barroso e Beatriz Fernández, investigadoras do Centro Nacional de Epidemiologia e do CIBERESP.
