Únete á nosa canle de Whatsapp
Un equipo internacional de xenetistas e arqueólogos, dirixido polo Instituto Francis Crick (Reino Unido), descubriu que a ascendencia dos cans pode rastrexarse ata polo menos dúas poboacións de lobos antigos. Desta forma, estes animais domésticos estarían máis emparentados cos lobos da Idade de Xeo do leste de Eurasia, que cos do oeste, segundo unha análise dos xenomas de lobos grises dos últimos 100.000 anos procedentes de Europa, Siberia e América do Norte.
“O noso achado de que os cans están máis relacionados cos lobos prehistóricos de Asia, que cos de Europa, suxire que o proceso de domesticación ocorrería nalgún lugar de Asia. Non podemos dicir con máis precisión en que lugar exacto, porque non temos xenomas de lobos antigos de gran parte do continente. Pero pensamos que é un paso importante para poder determinar a orixe dos cans”, apunta a SINC Anders Bergström, coautor principal do traballo que publica a revista Nature.
O lobo gris foi a primeira especie que deu lugar a unha poboación doméstica
Para os investigadores, este traballo supón un paso máis cara ao descubrimento do misterio da domesticación dos cans, unha das maiores preguntas sen resposta sobre a prehistoria humana. Os científicos puideron detectar a selección natural ao longo do Pleistoceno tardío, hai entre uns 129.000 e 11.700 anos.
“O estudo dos xenomas dos lobos antigos permítenos entender como se relacionan xeneticamente estes depredadores entre si e cos cans, pero non saber como eran desde o punto de vista biolóxico. Por tanto, non podemos dicir moito sobre as características dos lobos que deron lugar aos cans”, indica Bergström.
O que si se sabe con certeza é que o lobo gris (Canis lupus) foi a primeira especie que deu lugar a unha poboación doméstica e estivo presente na maior parte do hemisferio norte durante a última Idade de Xeo, cando moitos outros grandes mamíferos se extinguiron. A domesticación produciuse hai polo menos 15.000 anos.
Unha secuenciación de 72 xenomas de lobos antigos
Para coñecer máis sobre a súa historia, o equipo secuenciou 66 novos xenomas de lobos antigos de Europa, Siberia e o noroeste de América, e incluíron cinco xenomas máis de lobos secuenciados previamente e un xenoma de dhole —un can salvaxe orixinario do centro, sur, leste e sueste de Asia— do Cáucaso dos últimos 100.000 anos. Os restos inclúen unha cabeza completa e perfectamente conservada dun lobo siberiano que viviu hai 32.000 anos.
Os fósiles proceden de lobos prehistóricos previamente escavados e no estudo participaron arqueólogos de 38 institucións de 16 países diferentes. A continuación, nove laboratorios de ADN antigo colaboraron na xeración de datos de secuencias de ADN dos lobos.
Os fósiles proceden de lobos antigos previamente escavados
“O noso obxectivo era tomar unha mostra de lobos antigos o máis ampla posible, pero existen grandes diferenzas entre as distintas partes do mundo en canto á dispoñibilidade destes animais, así como da súa conservación do ADN. En moitos restos, simplemente non se conserva, polo que un estudo como este implica analizar moitos fósiles diferentes e ter sorte con algúns de eles”, engade o experto.
O feito de que a maioría dos xenomas de lobos antigos deste traballo procedan de latitudes setentrionais é un reflexo de como o ADN se conserva mellor en climas máis fríos.
As incógnitas sobre a dobre descendencia seguen abertas
Ao analizar os xenomas, os investigadores descubriron que tanto os cans primitivos como os modernos son máis parecidos xeneticamente aos lobos antigos de Asia que aos de Europa, o que suxire unha domesticación nalgún lugar do leste.
Con todo, tamén acharon probas de que dúas poboacións distintas de lobos achegaron ADN aos cans. Os primeiros do nordés de Europa, Siberia e América parecen ter unha orixe única e compartida coa fonte oriental. Pero os de Oriente Medio, África e o sur de Europa terían unha ascendencia doutra fonte relacionada cos lobos de Oriente Medio, ademais da fonte oriental.
Unha posible explicación desta dobre ascendencia é que os lobos fosen domesticados máis dunha vez e que as distintas poboacións se mesturaran. Outra posibilidade é que a domesticación se producise unha soa vez e que a dobre ascendencia se deba a que estes primeiros cans se mesturasen con lobos salvaxes. Na actualidade non é posible determinar cal destas dúas hipóteses se produciu.
“Grazas a este proxecto aumentamos enormemente o número de xenomas de lobo antigos secuenciados, o que nos permite crear unha imaxe detallada da ascendencia do lobo ao longo do tempo, mesmo ao redor da época das orixes do can“, recalca Bergström.
Selección natural e mutacións xenéticas
Tamén descubriron que as poboacións de lobos estaban conectadas xeneticamente ao longo do Pleistoceno tardío, o que probablemente se debese á capacidade dos lobos para desprazarse por unha paisaxe aberta.
Esta conexión entre as poboacións de lobos permitiu aos autores identificar a selección natural, concretamente o aumento das mutacións no xene IFT88 hai entre 40.000 e 30.000 anos, que pode contribuír á supervivencia da especie. Os trazos do IFT88 responsables desta vantaxe de supervivencia seguen sen estar claros.
“Sabemos, por estudos en ratos e humanos, que o xene IFT88 intervén no desenvolvemento do cranio e a mandíbula. Aínda que non podemos estar seguros de por que a selección natural se dirixiu a este xene nos lobos da Idade de Xeo. Especulamos que podería reflectir algún tipo de adaptación morfolóxica, quizá en resposta aos cambios na dispoñibilidade de presas ou nas estratexias de caza”, afirma Bergström.
O aumento das mutacións no xene IFT88 hai entre 40.000 e 30.000 anos podería ter contribuído á supervivencia da especie
Moitas especies de presas potenciais extinguíronse durante a Idade de Xeo. Os cambios na morfoloxía facial ou mandibular, conferidos polas mutacións no IFT88, poderían permitir aos lobos adaptarse ás novas condicións durante este período ecoloxicamente turbulento.
Para Pontus Skoglund, coautor principal e xefe de grupo do laboratorio de Xenómica Antiga no Crick: “É a primeira vez que os científicos seguiron directamente a selección natural nun animal grande ao longo dunha escala temporal de 100.000 anos, vendo como se desenvolve a evolución en tempo real, en lugar de tentar reconstruíla a partir do ADN actual”.
O equipo continúa a busca dun antigo devanceiro próximo do lobo dos cans, o que podería revelar con maior precisión onde tivo lugar a domesticación. Agora estanse centrando nos xenomas doutros lugares non engadidos neste estudo, incluíndo rexións máis meridionais.
Referencia: Grey wolf genomic history reveals a dual ancestry of dogs (Publicado en Nature)
*Este artigo foi publicado orixinalmente en Axencia SINC por Eva Rodríguez. Podes lelo na seguinte ligazón.
