Nas rexións tropicais, por encima das grandes tormentas, ás veces orixínanse as maiores descargas eléctricas que existen: os jets xigantes. Inícianse na nube como un poderoso raio cara arriba, creando unha forma moi característica, cunha parte inferior filamentosa e de cor azulada producida por baixo dos 30 quilómetros e outra superior moi ramificada de cor avermellada que pode alcanzar os 90 quilómetros de altitude.
A formación destes raros fenómenos que, curiosamente, ten lugar exclusivamente en zonas próximas aos trópicos, é aínda un misterio para a comunidade científica. Só se poden observar de noite, do mesmo xeito que outros eventos relacionados, como os jets azuis ou os denominados trasgos ou sprites (con forma de cenoria ou columna) e os elfos ou elves (con forma de anel).
Agora, investigadores do Grupo de Investigación de Raios da Universidade Politécnica de Cataluña (UPC), xunto a un colega da Universidade Duke (Estados Unidos), captaron por primeira vez imaxes do momento preciso en que se forma un destes jets xigantescos e logo seguiron a súa evolución paso a paso.
O descubrimento do jet e a captación das imaxes realizouse na costa norte de Colombia. No verán de 2017 os investigadores utilizaron un sistema portátil de cámaras rápidas preto da cidade colombiana de Santa Marta, que operaba a 900 imaxes por segundo.
Logo, en 2018, levaron a cabo unha segunda campaña en Barranquilla e Cartagena para detectar este fenómeno, na que se traballou cun sistema de altísima velocidade, que operou en 5.000 imaxes por segundo.
Unha gravación histórica
Con estas cámaras, o investigador Óscar Van der Velde do Grupo de Investigación de Raios da UPC fixo un seguimento minucioso de tormentas en desenvolvemento, coa esperanza de que aparecese o fenómeno.
O seguimento deu os seus froitos: durante as dúas campañas, producíronse 12 jets xigantes en seis noites distintas, cinco dos cales foron rexistrados con éxito pola cámara de alta velocidade.
É un avance importante para comprender os fenómenos eléctricos na atmosfera e o axuste entre capas atmosféricas
A imaxe da formación do jet xigante captada tomouse cunha resolución temporal de 200 microsegundos e mostra, por primeira vez, o primeiro flash a partir do cal se desencadea.
A secuencia das imaxes demostra, ademais, que a formación dun jet xigante desenvólvese paso a paso, experimentado a partir do 40 quilómetros de altura un salto continuo até chegar á ionosfera (sobre uns 90 km).
Segundo os autores, este feito histórico é importante para desentrañar os misterios que rodean aos fenómenos eléctricos na atmosfera e o axuste entre capas atmosféricas, un campo científico aínda moi incipiente.
Así o recoñece Van der Velde: “Co noso traballo puidemos achegar unha información moi valiosa para entender como e por que se forman, pero o que pasa dentro das nubes continúa sendo un misterio. Tampouco sabemos por que os jets xigantes só se forman na zona dos trópicos. Os modelos actuais para describilos son aínda moi básicos, por iso as imaxes que captamos cos nosos equipos son moi importantes para a comunidade científica”.
Referencia: Gigantic jet discharges evolve stepwise through the middle atmosphere (Publicado en Nature Communications).
