Os científicos Jacques Dubochet, Joachim Frank e Richard Henderson son os gañadores do Premio Nobel de Química 2017 polo desenvolvemento da criomicroscopía electrónica, que permite visualizar e estudar biomoléculas en alta resolución. Trátase dun avance transcendental en bioquímica, que axudará a comprender mellor a química dos seres vivos e desenvolver novos fármacos.
Pronto se poderán obter imaxes detalladas das complexas maquinarias da vida en resolución atómica grazas aos gañadores do Premio Nobel de Química deste ano: Jacques Dubochet, da Universidade de Lausana (Suíza); Joachim Frank, da Universidade de Columbia (EE UU), e Richard Henderson do MRC Laboratory of Molecular Biology de Cambridge (Reino Unido).
A Academia Sueca das Ciencias outorgoullo hoxe “polo desenvolvemento da criomicroscopía electrónica, que permite determinar en alta resolución as estruturas de biomoléculas en solución”. Este método, que simplifica e mellora a obtención de imaxes de moléculas da vida, levou á bioquímica a unha nova era.
As imaxes son claves para entender os procesos. Os descubrimentos científicos ás veces baséanse na visualización exitosa de obxectos invisibles ao ollo humano. Con todo, ata agora os mapas bioquímicos enchéronse de espazo en branco porque a tecnoloxía dispoñible ha tido dificultades para xerar imaxes de gran parte da maquinaria molecular da vida.
Pero agora a chamada criomicroscopia electrónica cámbiao todo. Os científicos poden conxelar as biomoléculas en pleno movemento e visualizar procesos que nunca antes viran, o que é decisivo tanto para a comprensión básica da química da vida como para o desenvolvemento de produtos farmacéuticos.
Durante moito tempo se pensaba que os microscopios de electróns eran adecuados só para a obtención de imaxes de materia morta, porque o poderoso feixe de electróns destrúe o material biolóxico. Pero en 1990, o escocés Richard Henderson (Edimburgo, 1945) logrou por fin utilizar un microscopio electrónico para xerar unha imaxe tridimensional dunha proteína a resolución atómica. Este avance demostrou o potencial da técnica.
Pola súa banda, o químico alemán Joachim Frank (Siegen, 1940) fixo que esta tecnoloxía fose aplicable en xeral. Entre 1975 e 1986 desenvolveu un método de procesamento de imaxes no que as imaxes bidimensionais difusas do microscopio electrónico analízanse e fusiónanse para revelar unha estrutura tridimensional definida.
E a achega do suízo Jacques Dubochet (Aigle, 1942) foi o uso da auga na microscopía electrónica. A auga líquida se evapora no baleiro do microscopio electrónico. Con todo, a principios dos anos oitenta, Dubochet conseguiu vitrificar a auga: enfriou a auga con tanta rapidez que se solidificou na súa forma líquida ao redor dunha mostra biolóxica, permitindo que as biomoléculas conservasen a súa forma natural mesmo no baleiro.
Despois destes descubrimentos, todas as pezas do microscopio electrónico foron optimizados. A resolución atómica desexada alcanzouse en 2013, e os investigadores agora poden producir de xeito rutineiro estruturas tridimensionales de biomoléculas. Nos últimos anos, a literatura científica encheuse de imaxes de todo tipo, desde proteínas que causan resistencia aos antibióticos, ata a superficie do virus Zika.
Como sinala a Academia Sueca das Ciencias no seu comunicado, “a bioquímica enfróntase agora a un desenvolvemento explosivo e está preparada para un futuro emocionante“.