Silleiro garda a ría de Vigo como o derradeiro cabo ao sur de Galicia. Alí está o faro construído en 1866, no mesmo ano que o de Fisterra. E tamén alí atopamos unhas ruínas que falan da memoria dunha época: a das vellas baterías costeiras de Baredo, un lugar moi visitado malia a prohibición de acceso dende que foron pechadas en 1998.

A historia das baterías de Silleiro está ligada á dun barco. Porque, en 1923, os canóns do acoirazado ‘España’ remataron nun monte de Baiona. O buque fora botado en 1913 nos estaleiros de Ferrol para pasar a ser o orgullo da Armada da época. Con todo, era o acoirazado máis pequeno construído xamais no mundo, do mesmo xeito que os seus xemelgos ‘Alfonso XIII’ e ‘Jaime I’, que chegaron en anos sucesivos.

Durante a guerra do Rif, embarrancó no cabo de Tres Forcas, xunto a Melilla, e non puido ser rescatado das rochas. Finalmente, decidiron abandonalo e os seus restos quedaron afundidos nesa costa. Pero antes rescataron as valiosas pezas de artillaría da marca británica Vickers con que ía dotado o buque. Eses son os primeiros canóns que chegaron á batería costeira de cabo Silleiro xa no mesmo ano do afundimento, en 1923.

Os dous canóns de 101 mm, que sucaran os sete mares remataron nun monte de Baiona apuntando ao infinito cara a un inimigo que nunca chegou.

No veciño mosteiro de Oia, din que os monxes aprendían balística

Porque a idea de crear unha batería costeira no sur da ría de Vigo xa viña de antigo. De feito, os monxes do mosteiro de Oia tiveron durante séculos ao seu cargo uns canóns. E o escritor Álvaro Cunqueiro escribiu que, entre oración e oración, aqueles frades estudaban balística.

O de cabo Silleiro foi algo máis avanzado, aínda que produto da casualidade: o afundimento do acoirazado acelerou o proxecto. O monte foi furado para construír unha rede de túneles con douscentos metros de pasadizos nos que se tenderon raís para as vagonetas que debían transportar a munición.

Nas casamatas instalaron primeiro os dous canóns Vickers de 101 milímetros. Máis tarde, a principios dos anos 40, colocouse un terceiro canón. E, xa en 1943, remataron o complexo cuxas ruínas aínda se conservan en Silleiro. Contan que nas obras traballaron presos republicanos, nun campo destinado para o efecto.

As instalacións incluían un alxibe, casas para os mandos militares, barracóns para a tropa (moitos galegos fixeron aquí a mili) e cantina. Un gran arco presidido polo escudo franquista daba acceso ao recinto e aínda hoxe segue en pé para as fotos dos moitos visitantes que reciben estas ruínas, a pesar de que o acceso está prohibido dende o seu abandono en 1998.

O Rexemento de Costa deu servizo a estas baterías de cabo Silleiro durante máis de cinco décadas, sen que xamais tivesen que disparar un só obús. E iso que a chamada Batería J4 tiña un alcance de 16 quilómetros.

Nos últimos anos, anunciaron plans para musealizar as baterías. Tamén para convertelas nun ‘lugar de memoria’ que evoque aos presos republicanos que foron forzados a traballar alí tras a Guerra Civil. Pero ningún destes proxectos callou. Dende os altos de Baredo, os vellos canóns seguen apuntando ao infinito tras as illas Cíes.