Hai só uns meses, a finais de xullo do pasado ano, as nubes impediron que Galicia puidera gozar en plenas condicións da que foi a eclipse de Lúa máis longa do século. En poucos días, porén, chega unha nova oportunidade para gozar deste espectáculo astronómico, se o tempo o permite esta vez. E a metade oeste da península será unha das poucas zonas de Europa na que se poderá ver a Lúa totalmente oculta. Haberá que pasar a noite en vela, xa que se producirá, aproximadamente, entre as 4.30 e as 8.00 da madrugada do luns 21 de xaneiro.
Segundo recolle o Instituto Geográfico Nacional (ligazón en PDF), a primeira eclipse de Lúa deste 2019 será visible principalmente desde América en todas as súas fases, coincidindo alí co solpor e as primeiras horas da noite. Alén do continente americano, só nunha estreita faixa da costa occidental de África, o litoral oeste de Europa, as illas Británicas e Escandinavia poderán observar o fenómeno. No resto de Europa e África, a Lúa ocultarase antes de que se produza a fase total, o que impedirá ver o fenómeno.
A eclipse de Lúa do 21 de xaneiro
Unha eclipse lunar prodúcese cando o Sol, a Terra e a Lúa están aliñados e a sombra da propia Terra escurece o noso satélite natural. A duración do fenómeno depende do tempo que tarde a Lúa en pasar pola sombra que proxecta o noso planeta. No caso de xullo, ao pasar moi preto do centro desta zona, e ao coincidir co apoxeo, o punto máis afastado da órbita mensual respecto da Terra, produciuse o máis longo do século.
Ademais da ocultación producida por esta zona de sombra, durante as eclipses de Lúa acontece outro fenómeno que tamén chama a atención de quen o observa. Debido ao efecto de refracción da luz solar coa atmosfera terrestre, a Lúa pasa tamén por unha área de penumbra xusto antes e despois da fase total do eclipse; neste tempo aparece cun ton avermellado, bautizada en ocasións como ‘lúa de sangue‘.
No caso da eclipse que veremos o 21 de xaneiro, haberá que mirar cara ao noroeste a partir das 4.30 da madrugada, cando se producirá o primeiro contacto coa zona de penumbra. Unha hora despois entrará na rexión de sombra e, por tanto, comezará a ocultarse. Ás 5.43 horas comezará a eclipse total, e o máximo terá lugar ás 6.09 da madrugada. Media hora despois comezará a saír de novo da súa ocultación – a eclipse total durará, por tanto, 1 hora e 1 minuto -. E, finalmente, ás 7.49 da mañá, a Lúa sairá totalmente da zona de sombra. Xa coas primeiras luces do amencer, ás 8.44 horas, producirase o último contacto coa zona de penumbra.
As outras eclipses de 2019
A do 21 de xaneiro será a única oportunidade para ver eclipses totais en Galicia neste 2019. O 16 de xullo, pouco despois do solpor, veremos unha ocultación da Lúa, pero será parcial.
Esta mesma semana haberá unha eclipse parcial de Sol, entre o 5 e o 6 de xaneiro, pero só poderá verse desde o noreste de Asia e o Pacífico norte. O 2 de xullo haberá unha eclipse total de Sol no Pacífico Sur e Sudamérica. E finalmente, o 26 de decembro, haberá unha eclipse anular de Sol visible só desde o sur de Asia.