Únete á nosa canle de Whatsapp
Trinta anos dedicado á investigación. Case incrible. Miro cara atrás e repaso a lista de persoas que comezaron esta carreira comigo ou que despois tentei formar, compartindo os meus puntos de vista, dándolles opinións, información e ánimo con máis ou menos fortuna.
Xa sabemos que só un pode gañar unha carreira pero case todos, a non ser que se produza unha desgraza, chegan á meta.
Alguén podería dicir que moitos son os chamados e poucos son os elixidos. Onde queda o cambio da economía do ladrillo á do coñecemento? A escasa oferta pública de emprego ratifica ano a ano de forma máis contundente, coma se fose un martelo, lembrándonos firmemente aquilo de “que inventen eles”. Para inventar, guste ou non, hai que investigar. Moitas das publicacións de científicos españois (máis das que se imaxinan) son citadas e usadas en procesos que se patentan noutros países. Investimos en beneficiar a competidores.
É certo que se conseguiu moito e aí están os datos que o demostran e por iso España ocupa o undécimo lugar do mundo en publicacións por número e calidade e o 17º en patentes, pero tamén é certo que o financiamento e o número de investigadores están a retroceder de forma excesivamente rápida a niveis de hai moitos anos. Ademais, as perspectivas económicas estenden a sensación de que unha vez máis a ciencia sufrirá os recortes.
Estes días, a investigación aparece timidamente nas negociacións e nos documentos das distintas formacións políticas para conseguir apoios cara a un novo goberno. Unha vez máis, menciónase o famoso pacto pola ciencia do que os políticos nos falan desde os tempos de Josep Piqué no Ministerio de Ciencia e Tecnoloxía. Debe ser un pacto complicado porque desde os anos 2002 e 2003 aparece e desaparece como a bruxa dos monicreques con gran susto para o público asistente.
A media do persoal investigador e técnico do CSIC está ao redor dos 55 anos
Dende a miña modesta opinión o pacto é moi sinxelo e debería ser concretado polo menos en garantir o mantemento dun calendario nas convocatorias de proxectos de investigación cun financiamento razoable, mellorando a axilidade na xestión deses fondos e sobre todo concretando unha oferta de emprego, funcionarial ou laboral, que consiga a renovación do persoal investigador español. O feito de que a media do persoal investigador e técnico do CSIC estea ao redor dos 55 anos é cando menos digno de figurar nunha película de Álex de la Iglesia. Lembren que aos 65 o investigador ten a opción de xubilarse e aos 70, a obriga de facelo.
Neste país que un investigador se estabilice profesionalmente entra dentro da categoría do milagre. Como os milagres son excepcionais, a consecuencia é obvia: formamos bos profesionais que, se poden, marchan a outros países con gran sacrificio e frustración e ademais espantamos as posibles vocacións de investigadores. Se examinamos os resultados das últimas oposicións ao CSIC, concluiremos que para conseguir un traballo de investigador estable neste país é preciso cumprir os corenta, ter un curriculum tan extenso como os de catedrático de hai poucos anos e que se produza o milagre. Se cada ano se convocan uns 175 contratos Ramón e Cajal, que deberían ser a antesala da estabilidade profesional, e as ofertas de emprego de investigador nos últimos anos foron aproximadamente de 80, 25, 8 e 100 nos Organismos Públicos de Investigación e un número proporcional equivalente no Sistema Universitario do Estado hai máis investigadores cualificados que oferta de estabilidade. Por outra banda o investimento privado en investigación é moi limitada. Hai que conseguir que para o sector privado investir en ciencia sexa beneficioso e, polo tanto, atractivo. Asunto pendente para tratar noutro momento.
Por suposto o Estado ten prioridades como a Sanidade, a Educación, a atención aos discapacitados ou as infraestruturas, pero non debe esquecer que o gasto en investigación é o plan de pensións da sociedade española e a súa garantía dun futuro mellor.
