Únete á nosa canle de Whatsapp
A inflamación é unha resposta coordinada polas células do noso sistema inmunitario fronte a un dano no organismo ou diante da presenza dalgún axente infeccioso.
Esta pode ser localizada nunha zona do corpo e caracterízase por producir dor, cambios de ton na pel, calor, rixidez e hinchazón. Aínda que pareza que é un sinal malo do organismo, a inflamación é necesaria para eliminar bacterias ou virus que provocan as infeccións.
Con todo, hai veces que o sistema inmunitario ataca ou destrúe tecidos do noso corpo por erro. Desta forma, participa no desenvolvemento de moitos tipos de enfermidades como a artrite, o párkinson ou a diabetes.
A inflamación alerta de posibles danos
Cando se produce algún tipo de dano no noso corpo (unha lesión de tecidos producida por unha caída ou unha infección), entran en xogo os inflamasomas. Estes son un dos compoñentes do noso sistema inmune responsables de producir a inflamación cando detectan danos ou presenza de patóxenos. É dicir, as nosas células posúen estes inflamasomas para que produza a inflamación necesaria segundo o dano producido.
Ter estes inflamasomas baixo control é moi importante, pois se están sempre en funcionamento son prexudiciais para o noso corpo porque podemos desenvolver ou empeorar enfermidades. Como exemplo de enfermidades asociadas ao descontrol destes inflamasomas atopamos enfermidades autoinmunes, como a artrite reumatoide, lupus sistémico eritematoso, ou neurodegenerativas como o alzhéimer, esclerose sistémica ou o párkinson.
Hoxe en día, os inflamasomas son de interese médico como posible obxectivo para aliviar ou mesmo curar distintas afeccións. Por iso, é importante saber como funcionan para poder desenvolver futuros fármacos que alivien diferentes enfermidades, como fixeron recentemente na Universidade de Murcia. Pero antes de coñecer os seus achados, lembraremos como se desenvolve esta enfermidade.
Por que se produce a diabetes?
Cando comemos, a glicosa dos alimentos chega ao noso sangue. Neste momento, as células beta (células pancreáticas) producen insulina (unha hormona) e esta permite que a glicosa entre nos tecidos, como os músculos ou o cerebro. Así pode converterse en enerxía.
Se o noso páncreas non pode producir insulina ou esta insulina está defectuosa, a glicosa en sangue non pode entrar aos tecidos. Entón acumúlase no sangue, o que pode ser perigoso para a saúde. A esta situación coñecémola como a diabetes.
A diabetes foi a causa directa de morte de 1,5 millóns de persoas no mundo en 2019
Trátase dunha enfermidade crónica autoinmune que afecta a un gran número de persoas no mundo. De feito, foi a causa directa de morte de máis de 1,5 millóns de persoas en 2019 segundo a OMS.
Ata o de agora, a diabetes soamente contemplouse como unha enfermidade metabólica. Non se tivo en conta a orixe da inflamación. Pero coñecelo implica que podemos desenvolver novas ferramentas terapéuticas para poder tratar a estes pacientes.
Que ten que ver a diabetes coa inflamación?
Recentemente observouse que os inflamasomas están a intervir no desenvolvemento de diabetes.
Diferentes estudos demostraron que as persoas enfermas con diabetes teñen activado o inflamasoma nas células beta.
Ademais, noutro traballo realizado en ratos aos que se lles eliminou o inflamasoma xeneticamente, estes non desenvolveron diabetes ou o facían en moito menos nivel que os que teñen inflamasoma.
Por todo isto, crese que o inflamasoma libera unhas proteínas que activan a inflamación, provocando a destrución destas células do páncreas. Como consecuencia desenvólvese a diabetes. Por tanto, a diabetes tería unha fase preclínica ligada a unha inflamación crónica.
Aínda que coñecemos os mecanismos celulares que poderían intervir neste proceso e que xenes poderían estar involucrados, a orixe desta inflamación e os factores que as desencadean poderían variar e aínda non son do todo coñecidos.
Un círculo vicioso de inflamación
Pero a inflamación non só ten un papel importante en producir a diabetes, senón tamén nos problemas derivados desta. Sabemos que un aumento da glicosa en sangue continuado no tempo por encima de valores normais (como 120 mg/dl) pode provocar inflamación.
Á súa vez, esta inflamación podería producir lesións importantes nos vasos sanguíneos e en órganos como o ril ou os ollos. Aínda que os mecanismos implicados neste proceso están aínda en fase de estudo. Por iso, controlar esta inflamación crónica tamén resulta indispensable para un tratamento óptimo de pacientes con diabetes.
Ata o de agora non hai tratamentos efectivos dispoñibles para atenuar a inflamación e evitar a enfermidade renal, hipertensión, a perda de visión, así como outros problemas derivados da inflamación inducida por altos valores de glicosa circulante nestes pacientes.
Por iso, un equipo de investigación da Universidade de Murcia e do Instituto Murciano de Investigación Biosanitaria (IMIB) está a tentar demostrar o papel da activación do inflamasoma nestas enfermidades e buscar novos fármacos para inhibir o inflamasoma e previr os efectos da inflamación crónica en pacientes diabéticos.
O primeiro paso neste camiño é saber de que forma prodúcese a activación dos inflamasomas. Así, o seu estudo, publicado na revista Science Advances, desvelou que hai unhas partes específicas destes inflamasomas que son necesarias para activalos. Estes resultados son moi útiles para controlar a activación dos inflamasomas en distintas patoloxías e enfermidades como a diabetes.
Ata o de agora, todos os fármacos que se estaban desenvolvendo actuaban contra unha rexión específica, pero a novidade deste estudo baséase en que se sinalou unha nova rexión desa proteína cunha función esencial na activación desas inflamacións. Por iso, a investigación abre a porta para desenvolver novos fármacos que actúen sobre esa rexión.
* O artigo está asinado por Pablo Pelegrín Vivancos, investigador “Beatriz Galindo” no Departamento de Bioquímica, Bioloxía Molecular e Inmunoloxía; Diego Angosto Bazarra, investigador posdoutoral, e Santiago Cuevas González, investigador principal no grupo de Fisioloxía cardiovascular e renal. Os tres son investigadores da Universidade de Murcia.
Cláusula de divulgación: Pablo Pelegrín Vivancos é co-inventor dunha patente para empregar os inflamasomas no prognóstico da sepse, é co-fundador de Viva in vitro diagnostics SL e consultor de Glenmark Ltd. Recibe financiamento dos proxectos PID2020-116709 RB-I00 do MCIN/ AEI/ 10.13039/501100011033; 20859/ PI/18, 21081/ PDC/19 e 0003/ COVI/20 da Fundación Séneca, DTS21/00080 do Instituto de Saúde Carlos III e ERC-2019- PoC 899636 do European Research Council.
Santiago Cuevas é coinventor dunha patente dun fármaco con propiedades antiinflamatorias deseñado a partir dunha proteína renal, que podería inhibir o inflamasoma. Esta molécula está a probarse actualmente en estudos con modelos de diabetes en ratos para atenuar a inflamación atenuar os efectos de enfermidades asociadas á diabetes como son a nefropatía ou a retinopatía diabética. Recibe financiamento para desenvolver esta investigación pola Fundación Seneca (21090/ SF/19) e polo Instituto Murciano de Investigación Biomédica ( IMIB21/ CI/TIPO II/06).
Diego Angosto Bazarra non recibe salario, nin exerce labores de consultoría, nin posúe accións, nin recibe financiamento de ningunha compañía ou organización que poida obter beneficio deste artigo, e declarou carecer de vínculos relevantes alén do cargo académico citado.
