A medicina personalizada promete ser nos vindeiros anos un gran aliado contra o cancro, un dos principais problemas de saúde na actualidade. Identificar e priorizar as opcións terapéuticas tendo en conta as alteracións xenéticas dun paciente é un desafío que afrontan as ferramentas baseadas na análise de datos como PanDrugs. Este proxecto, desenvolvido por investigadores do Centro Nacional de Investigaciones Oncológicas (CNIO), e descrito nun artigo que se acaba de publicar en Genome Medicine, conta tamén coa importante achega do grupo SING (Sistemas Informáticos de Nueva Generación) da Universidade de Vigo. No traballo participan os investigadores do SING Miguel Reboiro Jato e Daniel González Peña, ademais da galega Elena Piñeiro Yáñez, que traballa no CNIO.
A maior parte dos tumores ten unha longa lista de alteracións xenéticas cuxa relevancia biolóxica e clínica, e a súa susceptibilidade para ser dianas farmacolóxicas, non sempre están claras. Xa se conseguiron desenvolver varias ferramentas para identificar alteracións xenómicas clinicamente útiles, e para suxerir terapias dirixidas contra elas, pero teñen algunhas limitacións e aínda existe unha fenda entre os datos xenómicos en bruto e a súa utilidade clínica.
Para superar estas barreiras, un equipo de investigadores dirixido por Fátima Al-Shahrour, xefa da Unidade de Bioinformática no CNIO, desenvolveu o novo método PanDrugs. “A principal novidade en comparación coas ferramentas que xa existen é a ampliación do espazo de procura para proporcionar opcións terapéuticas”, explica Al-Shahrour á Axencia Sinc.
É dicir, PanDrugs suxire compostos para dianas directas (xenes que contribúen ao fenotipo da enfermidade e sobre os que actúa o fármaco directamente) e biomarcadores (xenes que están indirectamente asociados á resposta a un fármaco).
PanDrugs baséase no procesamento dunha gran cantidade de datos para escoller un mellor tratamento
Pero, ademais, PanDrugs integra outra fonte de información baseada na bioloxía de sistemas que analiza automaticamente os circuítos biolóxicos e amplía a procura de dianas terapéuticas a toda a vía de sinalización. “Esta nova estratexia (chamada pathway member) amplía as oportunidades de tratamento dos pacientes con cancro ao enriquecer o arsenal terapéutico e abre novas vías para a medicina personalizada”, afirma Al-Shahrour.
PanDrugs é capaz de identificar compostos empregados na práctica clínica habitual. No artigo móstranse tres exemplos que poderían ser beneficiosos para pacientes con cancro de próstata, mama e colorrectal que non presentan as alteracións xénicas máis comúns (xenes driver) para as que, nalgúns casos, si existen protocolos terapéuticos.
A potencia desta ferramenta reside tamén na súa base de datos, que “é o repositorio público máis grande de relacións fármaco-diana, que van desde as terapias dirixidas empregadas hoxe en día na clínica ata compostos en fase preclínica. A versión actual de PanDrugsd integra datos procedentes de 24 fontes primarias e é capaz de xerar máis de 56.000 asociacións fármaco-diana“, subliñan os autores.
