As moedas de Roma eran de prata, bronce ou latón. Pero era o ouro o que sostiña a expansión do Imperio. Dunha vella provincia do Finisterrae chegaba boa parte daquel metal dourado que alimentaba a maquinaria bélica das lexións. Durante 250 anos, tras a conquista no 25 a.C., os romanos explotaron sen descanso as minas do Oriente da Gallaecia. O historiador clásico Caio Plinio Segundo escribiu que, de Galicia, chegaba o 10 por cento dos ingresos totais da Roma de Augusto.
Agora, dous milenios despois, o Consejo Superior de Investigaciones Científicas (CSIC) reconstruíu o proceso de explotación dunha das grandes minas de ouro romanas na Gallaecia, a de Os Biocos, situada no municipio de San Xoán de Río, en Ourense.
O CSIC contou nesta investigación coa colaboración co Instituto Geolóxico y Minero de España. O estudo de Os Biocos é a primeira parte do proxecto integral de posta en valor da Vía Nova, calzada romana construída no século I da nosa era entre Braga (Portugal) e Astorga (León) para artellar o control do Imperio sobre o noroeste peninsular. Froito desta iniciativa, deseñouse un itinerario sinalizado para visitar esta mina.
Os romanos empregaban lume e auga para rachar a rocha
Os Biocos está escavada en rocha (depósito primario), polo que é diferente doutras grandes minas de ouro da Península, como As Médulas, que explotan depósitos secundarios procedentes da erosión e nos que o ouro se encontra xa libre, entre terra e cantos rodados.
“Sabemos que os traballos se levaron a cabo mediante curtas de minado, técnica mediante a cal se vai extraendo a rocha por medios mecánicos, socavándoa e abaténdoa coa axuda de mazos, cuñas e picos. Tamén é posible que empregasen de xeito alterno lume e auga para someter a rocha a cambios bruscos de temperatura e favorecer así a súa ruptura”, explica á axencia SINC o investigador do Instituto de Historia do CSIC Javier Sánchez Palencia, director do equipo, que fixo públicos os seus resultados no pasado verán.
Segundo os investigadores, a forza hidráulica xogaba un papel fundamental no proceso: arrastrar e evacuar fóra da mina os entullos ou materiais estériles non seleccionados. Isto facíase a través dunhas canles de evacuación escavadas na propia rocha, en ocasións subterráneas. As devanditas canles conducían todo ese material estéril cara aos vales, onde sería arrastrado polos ríos.
40 millones de euros en ouro
A análise da explotación permitiu facer estimacións sobre a cantidade de ouro recollida nesta mina. “Se temos en conta os valores medios dos depósitos auríferos, podemos dicir que da explotación romana de Os Biocos saíron entre 774 e 1.161 quilos de ouro”, engade Sánchez Palencia. Coa cotización actual do ouro, a prezo de hoxe falaríamos de case 40 millóns de euros.
“Este depósito exemplifica os procesos de transformación histórica que teñen lugar despois da conquista do noroeste por parte do emperador Augusto. Roma implantou, axudada mediante o trazado da Vía Nova, unha nova organización do territorio e das comunidades locais que rachaba totalmente coas formas de vida precedentes, como a explotación das minas de ouro da zona”, afirma o investigador Brais Currás, membro do equipo.
Esta iniciativa enmárcase dentro do proxecto europeo Atlanterra, que tenta de poñer en valor o patrimonio mineiro na zona atlántica e promover a actividade cultural e turística en relación co patrimonio mineiro de Galicia.
[…] Ler o artigo completo en GCiencia […]