Únete á nosa canle de Whatsapp
Polo menos tres foron as poboacións que contribuíron de xeito variable á construción da ancestralidade das poboacións europeas actuais. Por un lado, poboacións de cazadores-recolectores chegados do continente africano hai máis de 40.000 anos; un segundo grupo maioritario de agricultores orixinarios de Oriente Medio que migrou a Europa en épocas máis recentes; e un terceiro grupo que probablemente habitaba os territorios do norte de Europa e Siberia, hai 24.000 anos aproximadamente. Segundo unha investigación que este mércores publica a revista Nature e na que participa o profesor da Facultade de Medicina da Universidade de Santiago Antonio Salas Ellacuriaga, “case todos os europeos contemporáneos teñen no seu xenoma unha proporción dos tres grupos ancestrais, pero en distintas cantidades”.
O artigo publicado en ‘Nature’ rompe coa teoría máis aceptada de só dúas orixes
Ademais, o traballo agora presentado na primeira revista da área das ciencias multidisciplinarias (cun factor de impacto de 39) rompe coa teoría máis aceptada na actualidade que asumía que os europeos/as eran descendentes de tan so dúas poboacións ancestrais. O terceiro grupo agora sinalado por esta nova liña de investigación probablemente chegou a Europa central despois dos primeiros agricultores. Ademais conectaría a poboación europea coas poboacións nativas americanas, non estando presente no xenoma obtido dos restos do cazador-recolector de Luxemburgo, nin tampouco nos primeiros agricultores europeos.
A través dun traballo desenvolvido en diversos centros agrupados nun consorcio internacional coa participación de laboratorios de todo o mundo, pero sobre todo da Universidade de Tübingen (Alemaña) e da de Harvard (EEUU), Antonio Salas Ellacuriaga é un dos dous españois implicados neste estudo “panxenómico que analiza mostras de ADN antigo e miles de mostras de ADN moderno representativas de centos de poboacións humanas actuais”. Como explica o propio Antonio Salas “é o esforzo de xenotipado e de secuenciación masiva máis ambicioso que se ten realizado ata a actualidade en relación ao estudo da variabilidade humana moderna, antiga e contemporánea”.
As mostras de ADN antigo que se analizaron, engade o investigador da USC, representan restos óseos de máis de 8.000 anos de antigüidade recollidos en Luxemburgo e Suecia, xunto cos restos de 7.000 anos procedentes de Alemaña. Estas mostras “metanalizáronse con outras de ADN antigo xeradas previamente e que representan outras partes de Europa, incluída unha mostra da Braña, en Asturias”.
Bioinformática e matemáticas
Neste traballo mestúranse un forte compoñente bioinformático con complexos modelos matemáticos deseñados para atender cantidades masivas de datos xenómicos. “Estou convencido de que este estudo non pasará desapercibido para ninguén que queira facer xenómica de poboacións humanas a partir de agora”, sinala Salas Ellacuriaga. Na súa opinión “será sen dúbida un estudo de referencia no campo e que ademais terá profundas implicacións na xenómica translacional, aquela aplicada de maneira directa ao entendemento da enfermidade complexa e multifactorial e que afecta a case toda a poboación humana, dende o cancro, as enfermidades cardíacas ou hipertensión, ata as enfermidades psiquiátricas ou os trastornos de alimentación, entre outros”.
Os ancestros europeos tiñan a pel escura e os ollos claros
Antonio Salas sinala que resulta tremendamente atractivo o poder inferir hoxe en día as características físicas presentes nos individuos representados polos restos antigos analizados, analizando para logralo variantes de ADN localizadas en xenes concretos. Estes métodos de inferencia estatística “non so son útiles en antropoloxía molecular, senón tamén de xeito máis aplicado, na xenética forense, no mundo da investigación policial e a análise de evidencias encontradas no lugar dos feitos”, relata o investigador.
Tomando como punto de partida o ADN antigo analizado, Antonio Sala explica a modo de exemplo que os individuos ancestrais de Luxemburgo e España tiñan a cor da pel “máis ben escura, con ollos probablemente azuis e pertencían a grupos de cazadores-recolectores”. Pola súa banda, a mostra de Stuttgart correspondía a unha muller, con múltiples copias do xene da amilasa, que se expresa na saliva e cuxa proteína é fundamental na dixestión do glucóxeno e o almidón para formar azucres simples. Segundo o doutor Salas Ellacuariaga, anteriormente se pensaba que estas cuestións estarían fortemente vinculadas á aparición da agricultura, “pero agora sabemos que a aparición de múltiples copias deste xene é anterior ao neolítico en Europa. Hoxe tamén sabemos que ningún destes humanos antigos tiña a habilidade de dixerir lactosa encontrada no leite; esta capacidade emerxe en Oriente Medio despois da domesticación da vaca e posteriormente aparece en Europa”
