Así traballaba Martínez de Montenegro, o organeiro estrela do século XVI

Din que o órgano ten a súa orixe no hidraulys, un artefacto inventado polo grego Ctesibio que producía sons cun sistema de aire e auga. No século IV, no Imperio Bizantino, incorporáronselle os foles. Co século XIV chegaría o teclado cromático e, finalmente, no século XV, comezarían a construírse os órganos de grandes dimensións para instalar en igrexas e catedrais.

Así que, a mediados do século XVI, o vigués Pedro Martínez de Montenegro estaba na vangarda da tecnoloxía mundial. Porque este organeiro (e supoñemos que tamén organista) se converteu nunha celebridade na súa época, disputado polas dioceses de Galicia para dotar de órganos os seus templos. En total, o noso compatriota construíu catorce órganos, entre eles os das catedrais de Santiago e de Ourense.

Publicidade

En 1558, Pedro Martínez de Montenegro é contratado polo cabido da catedral de Santiago, para que constrúa un suntuoso órgano con dezaoito rexistros “cos que se poderán facer máis de cen diferenzas, segundo a maneira que leva o órgano grande”.

Na descrición do contrato, que recolle Xosé María Álvarez Blázquez, na súa obra ‘A cidade e os días’, o órgano terá “un afrautado de catorce palmos de longo que veña afinado con chirimías; un churumbelado de quincenas moi claro e gracioso; dous pares de dozainas unísonas de afrautado principal coa que se farán diferenzas nunca vistas, moi sonoras e estrañas de todas as outras diferenzas”.

Hai que anotar o pintoresco da linguaxe técnica asociada ao órgano, cos seus afrautados, chirimías, churumbelados e dozainas unísonas. O documento sinala que o órgano será “ao gusto de Pedro Ortiz e Gaspar de Villada, organistas da catedral; dando o señores Deán e Cabildo os materiais e casa onde poida pousar o maestre e os oficiais que conseguiu traer”.

Ademais, dáse ao organeiro unha provisión de gastos de cen ducados e o pago final realizarase unha vez un perito faga unha taxación do resultado final da obra.

O órgano da catedral compostelá debeu gustar porque Pedro Martínez de Montenegro recibe inmediatamente outros encargos. En setembro de 1558, é contratado pola confraría do Santo Sacramento da Corticela, para que constrúa un órgano de cinco rexistros por un prezo de 45 ducados máis un quintal de estaño.

A catedral de Ourense chegou a contratalo para cada Semana Santa por 6.000 maravedíes

Pouco despois, o cabido de Santiago encarga un novo órgano ao artista vigués, que quere situar na capela de Alba. Entre as súas especificacións está “un cascabelado de sobre ducias de caño de punto, co seu tremente e uns paxariños”. Martínez de Montenegro conclúe esta obra en 1563.

A súa fama vai correndo polo país e anos máis tarde, en 1580, Ourense encarga un órgano por valor de 800 ducados. E dous anos máis tarde, outro para a basílica ourensá cun prezo de 250 ducados.

En abril de 1583, a cidade de As Burgas contrátao de xeito permanente para que cada Semana Santa acuda a afinar os órganos, a cambio dun salario anual de 6.000 maravedíes.

A súa longa carreira como organero continuará en 1592, cando Pedro Martínez de Montenegro é contratado para a parroquia de Santiago de Betanzos. Descoñécese se chegou a rematar este traballo, porque faleceu no ano 1594.

O organeiro máis sonado da historia de Galicia talvez chegou a escoitar en vida a Antonio de Cabezón, o gran mestre organista que foi músico oficial da corte do rei Felipe II. Pero, por desgraza, nunca puido asistir a un concerto do máis grande entre os grandes: Johann Sebastian Bach, que nacería en Turinxia un século máis tarde da súa morte.