O proxecto dunha base naval militar nas illas Cíes

As illas Cíes son hoxe un paraíso natural que garda a entrada da ría de Vigo. Pero puideron terse convertido nun enclave militar, de prosperar os proxectos para construír unha base naval no arquipélago hoxe integrado no Parque Nacional das Illas Atlánticas.

Conta a lenda que nas illas Cíes puxo a súa sandalia Xulio César. E que as visitou tamén o caudillo viquingo Olaf Haraldson. Sen ningunha dúbida, estivo nelas o corsario Francis Drake. E, ao longo da historia, foron refuxio de piratas e de escuadras inimigas, que acudían de augada, a carenar os seus buques ou a procurar o abrigo da ría de Vigo. Talvez por iso, non faltaron na historia proxectos para fortificar o arquipélago, algúns moi ambiciosos.

Publicidade

Diversas investigacións do historiador Ramón Patiño revelan eses proxectos, do mesmo xeito que a obra “Crónicas históricas das illas Cíes”, do tamén historiador Juan Miguel González- Alemparte.

En 1604, o enxeñeiro Tiburcio Spanochi propón ao rei Felipe III pechar a ría construíndo dúas torres artilladas nas Cíes, na illa de Monteagudo e no cabo Pequeno. A boca sur sería defendida polas baterías de Baiona e por outra torre que se levantaría nas illas Estelas.

En 1619, os irmáns Nodales presentan ao Real Consello outro proxecto no que relatan que as Cíes son usadas polas armadas estranxeiras para fornecerse de auga, carenar os seus barcos e refuxiarse impunemente durante o inverno. Por iso propoñen fortificar as “Illas de Bayona”, construíndo un forte para o que será necesaria “unha escuadra de seis ou oito navíos para asegurar a fábrica, porque doutra maneira todo canto se traballe nun ano desbarataranlle nun día”.

En 1629, volve idear un forte nas illas Cíes “por ser cousa tan importante para a garda e defensa deste Reino e conservación do comercio del, por estar ocupadas polos ingleses e holandeses e saír delas a facer as súas correrías e presas, e facer nelas as súas augadas e ser preciso e necesario desaloxalos das devanditas illas poñendo nelas o devandito forte con soldados de garda”. González-Alemparte mesmo sinala que se sinalaron 40.000 ducados para a obra, que finalmente non foi executada.

Tras o desastre da batalla de Rande, volve falarse de fortificar as Cíes pero todas as conversacións quedan en papel mollado. Pero é despois da Reconquista e a expulsión dos ocupantes franceses en 1809 cando chega o plan máis ambicioso. O enxeñeiro Timoteo Roch deseña en 1810 un proxecto para construír nas Cíes unha base naval, que cambiaría por completo a xeografía do arquipélago.

Ademais dos diques para o abrigo da frota, habería baterías costeiras e, en terra, casas para os oficiais, cuarteis, almacéns, unha igrexa e catro muíños de vento situados nos outeiros. De todo o proxectado, o único que levou a efecto foi un almacén de artillería que é unha construción clasicista que segue en pé, e que hoxe chaman erroneamente o ‘mosteiro’.

O historiador González-Alemparte explica que aquilo estaba condenado ao fracaso: “Un proxecto de xeito evidente excesivamente ambicioso para un estado en bancarrota que, aínda por riba, pasaba serios apuros para facer fronte a un exército de ocupación inimigo”. Ramón Patiño conclúe que foi un proxecto “demasiado ambicioso”. E lembra tamén o do enxeñeiro José Muller, quen propuxo a fortificación das Cíes do mesmo xeito que a cidade de Vigo. O Mariscal de Campo Felipe de Paz encargaríase do deseño, que incluía baterías en diferentes puntos das illas.

Finalmente, en 1860, outro enxeñeiro, Antonio Cheli, deseña unha fortificación xeral da ría de Vigo, incluíndo baluartes en Teis e reconstruíndo os castelos de Rande e Corbeiro, esnaquizados coa batalla de Rande de 1702. Este plan inclúe dous fortes nas Cíes, un fronte a Cabo Home e outro ante Monteferro. Ademais, habería unhas casamatas con baterías en forma de media lúa.

Pero todos estes proxectos fracasaron. O que seica foi unha mala nova na súa época, pero grazas a iso hoxe podemos gozar das Cíes como un paraíso natural. As súas vellas fortificaciones e baterías serían tamén un bo reclamo turístico, pero perderiamos o tesouro deste parque nacional.