Do 22 ao 24 de marzo de 2023 terá lugar en Nova York a Conferencia das Nacións Unidas sobre a auga. Pasaron case 50 anos desde a única conferencia global sobre a auga da historia, celebrada en Mar de Prata en 1977. Desde entón, as presións sobre a cantidade e a calidade da auga aumentaron moitísimo.
A conferencia de 2023 chega nun momento crucial no que ningún dos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable (ODS) sobre a auga vai camiño de cumprirse. O seu lema reflícteo: “O noso momento decisivo: unir ao mundo pola auga”.
Que se vai a discutir nesta conferencia?
Todos e cada un dos países do mundo enfróntanse a problemas hídricos. Non é un problema exclusivo dos países menos desenvolvidos. Ademais, a auga está no centro de case todos os grandes problemas globais actuais, como o cambio climático, a perda de diversidade biolóxica, a contaminación, os desastres naturais, as migracións ou os conflitos armados.
En 2015, a Axenda 2030 para o desenvolvemento sustentable estableceu, no seu ODS 6, seis metas ambiciosas para garantir a dispoñibilidade de auga e a súa xestión sustentable para todos. Estas metas pretenden que todas as persoas teñan acceso a servizos de auga e saneamento adecuados, pero abranguen moitas máis dimensións da auga, a diferenza dos anteriores Obxectivos de Desenvolvemento do Milenio.
As metas do ODS 6 tamén se dirixen a mellorar a calidade da auga ambiental e a promover o seu uso eficiente, a impulsar a súa xestión integrada, a cooperación e a protección dos ecosistemas. Non se esquecen das necesidades particulares dos países en desenvolvemento ou de fomentar que as comunidades locais participen na xestión da auga.
A auga tamén está relacionada coa maioría dos demais ODS. Resulta igualmente clave para lograr outros obxectivos internacionais como o Acordo de París sobre o cambio climático, o Marco de Sendai para a Redución do Risco de Desastres 2015-2030 e o recentemente aprobado Marco mundial Kunming-Montreal da diversidade biolóxica.
Os progresos para lograr o ODS 6 foron lentos, mesmo antes da pandemia da covid-19. A pandemia puxo en evidencia, ademais, a estreita relación entre auga, hixiene e saúde. Tamén as necesidades especiais dos colectivos máis vulnerables.
En 2018, a Asemblea Xeral das Nacións Unidas lanzou o Decenio Internacional para a Acción “Auga para o Desenvolvemento Sustentable” (2018-2028). Con el pretendíase coordinar e impulsar os esforzos a nivel mundial para alcanzar a Axenda 2030. En 2023 chegamos á metade dese decenio. O obxectivo principal da Conferencia sobre a auga das Nacións Unidas é avaliar como imos no logro dos seus obxectivos.
A Conferencia constitúe así unha oportunidade única para que a comunidade internacional se reúna e acelere a acción conxunta sobre a auga.
Como se vai a desenvolver a Conferencia?
A Conferencia está copatrocinada polos Gobernos de Taxiquistán e os Países Baixos. Contará cunha cerimonia de apertura e clausura, seis sesións plenarias e cinco diálogos interactivos. Tamén están programados eventos especiais de alto nivel e eventos paralelos organizados polos Estados, o sistema das Nacións Unidas e outros actores.
Nas seis sesións plenarias, os Estados anunciarán os seus compromisos, plans, medidas e boas prácticas. Nos cinco diálogos interactivos intervirán tamén outros actores interesados.
Os diálogos pretenden identificar as dificultades para pór en marcha as actividades do Decenio e propor as accións necesarias para superalas.
Para axudar a enfocalos, durante os traballos preparatorios deseñáronse catro bloques temáticos sobre ODS específicos. Neles vaise a examinar o papel da auga en relación con a saúde; o desenvolvemento sustentable; o clima, a resiliencia e o medio ambiente e a cooperación.
Cal será o resultado?
Non está previsto que se adopte ningún instrumento xurídico internacional de carácter vinculante. O documento final da Conferencia conterá, por unha banda, un resumo ou acta dos traballos desenvolvidos. Doutra banda, integrará a chamada Axenda Global para a Acción.
A Axenda Global para a Acción reunirá os novos compromisos voluntarios dos Estados e de todos os actores interesados destinados a alcanzar o ODS 6 e outros obxectivos e metas relacionados coa auga. Calquera actor interesado pode rexistrar os seus compromisos voluntarios no formulario habilitado na web da conferencia. Espérase que os compromisos que saian desta reunión sirvan para transformar a acción da comunidade internacional e aceleremos a consecución dos obxectivos sobre a auga.
Esperemos que así sexa e que a auga esperte exitosamente da escasa atención que recibiu a nivel global nas últimas décadas. 2023 sinala a metade do tempo que nos queda para alcanzar o ODS 6 e outras metas sobre a auga. Non temos nin un segundo que perder.
*Laura Movilla Pateiro é investigadora da Área de Dereito Internacional Público e Relacións Internacionais da Universidade de Vigo.
Cláusula de divulgación: Laura Movilla Pateiro non recibe salario, nin exerce labores de consultoría, nin posúe accións, nin recibe financiamento de ningunha compañía ou organización que poida obter beneficio deste artigo, e declarou carecer de vínculos relevantes máis alá do cargo académico citado.
