Únete á nosa canle de Whatsapp
A carie é unha das enfermidades máis prevalecentes da humanidade. Afecta a un 44% da poboación nun momento ou outro da vida. Secundario? Non tanto como pode parecer en principio. Unha lesión de carie adoita alterar a calidade de vida do individuo que a sofre. O seu tratamento implica custos tanto para o paciente e a súa contorna como para a sociedade onde vive e traballa. Ademais, adoita ser máis frecuente e afectar máis gravemente aos estratos sociais máis pobres.
Doutra banda, a enfermidade periodontal (ou enfermidade das enxivas) é a segunda causa máis frecuente de perda dental na poboación xeral e a primeira entre as persoas de idade avanzada. A periodontite ou piorrea maniféstase como a perda de óso que rodea os dentes. Hoxe en día, a perda de óso pode aparecer ao redor de implantes dentais, o que se coñece como periimplantite.
Só un grupo reducido da poboación estará afectado polas formas máis agresivas de ambas as enfermidades, pero unha gran porcentaxe da poboación pode estar afectada por unha perda moderada de óso dental.
A carie é unha enfermidade transmisible?
Rotundamente si, pero non tal e como entendemos un contaxio na maior parte de enfermidades transmisibles.
Se nos remontamos ao momento do parto, resulta que o bebé, antes de nacer, non ten ningún tipo de microbio na súa cavidade bucal. Pero xusto despois de nacer aparecen na boca bacterias propias da canle do parto. A partir do sexto mes de vida empezan a erupcionar os primeiros dentes de leite, normalmente os incisivos inferiores. E é nese momento cando a boca empeza a ser colonizada por bacterias que se situarán ao redor dos dentes e as enxivas.
A partir do sexto mes de vida é cando a boca empeza a ser colonizada por bacterias
De onde provén este auténtico biofilm dental inicial? Observouse que provén das persoas que máis contacto íntimo teñen co bebé. Clasicamente fálase dunha transmisión maternofilial polo papel que tiñan as nais no coidado dos bebés. Hoxe en día non está tan claro que unicamente sexa a nai a que intervén na transmisión do biofilm oral aos seus fillos, aínda que o seu papel segue sendo preponderante.
A carie só depende da flora bacteriana?
Para que apareza unha infección deben confluír unha serie de variables ou características biolóxicas: a chamada tormenta perfecta ou disbiose. E iso aplícase tamén, como non, á carie.
En primeiro lugar, destacan as bacterias capaces de producir ácido, que será o que disolverá o esmalte do dente. En segundo lugar, para producir ácido as bacterias necesitan un substrato nutricional adecuado, maioritariamente azucres refinados. En terceiro lugar, o ácido debe superar a presenza de elementos neutralizantes, o principal dos cales é a saliva. Por iso, canto menos salivemos, máis fácil será que a carie avance.
O risco de carie non é o mesmo ao longo da vida dunha persoa
En cuarto lugar, inflúe a ausencia de elementos químicos endurecedores do esmalte dental, dos cales o principal representante é o flúor. E, finalmente, todos estes elementos conflúen e mantéñense no tempo se a hixiene oral é deficitaria.
Visto así, é fácil entender por que unha persoa con antecedentes de carie, cunha dieta rica en hidratos de carbono (chocolate, repostería, mel, comidas precociñadas, zumes de froita envasados, bebidas azucradas, snacks, etc.), que se cepilla pouco ou nada os dentes e que, ademais, toma medicamentos que lle secan a boca (pastillas para durmir, para a tensión arterial, psicofármacos, etc.), probablemente, nun intervalo curto de tempo, desenvolverá varias lesións de carie.
Doutra banda, a idade tamén inflúe: o risco de carie non é o mesmo ao longo da vida dunha persoa.
Coidar os dentes, pero tamén as enxivas
Están relacionadas a carie e a enfermidade periodontal? Si. Parece ser que algúns dos factores de risco asociados á presenza de carie tamén contribúen a enfermar as enxivas. Ambas se potencian, e combatendo unha adoita mellorar tamén a outra.
En relación cos factores xenéticos, parece ser que a enfermidade periodontal ten unha maior prevalencia en determinadas familias.
No caso da carie dental, a transmisión vertical bacteriana da nai ao bebé e os hábitos dietéticos aprendidos no ámbito familiar son determinantes á hora de poder establecer o risco de carie. A orixe xenética estaría máis relacionada co desenvolvemento de patoloxías do esmalte e a dentina, que favorecerían a acumulación de placa potencialmente xeradora de carie.
A carie e a enfermidade periodontal son as enfermidades que máis afectan á perda de dentes
En definitiva, coa idade os factores de risco da periodontitw vanse acumulando e as alteracións inmunolóxicas propias da idade (inmunosenescencia) propician a perda de soporte ao redor dalgúns dentes.
Difundir hábitos de saúde sans a nivel dietético, de hixiene oral, de consumo racional de medicamentos e de suplementos endurecedores dos tecidos duros en forma de sales fluoradas repercuten na prevención das dúas enfermidades que máis afectan á perda de dentes: a carie e a enfermidade periodontal.
*Carles Subirà Pifarré é médico especialista en estomatoloxía e director do departamento de Odontoestomatoloxía da Universitat de Barcelona.
Cláusula de divulgación: Carles Subirà Pifarré non recibe salario, nin exerce labores de consultoría, nin posúe accións, nin recibe financiamento de ningunha compañía ou organización que poida obter beneficio deste artigo, e declarou carecer de vínculos relevantes máis alá do cargo académico citado.
