Imprima a súa mandíbula para que o dentista practique

Español

English

Un modelo en plástico do cranio do paciente ou da dentadura na que se colocará un implante eran até hai non tanto un luxo para médico e enfermo. Conseguir unha reprodución fiable dunha parte do corpo humano resultaba caro e o dentista coidábase moito de encargala porque o capricho íalle ao peto, aínda cando este tipo de modelos son útiles para preparar unha operación ou explicarlle ao enfermo a que se o leva ao quirófano. Pero o desenvolvemento de tecnoloxías como a impresión 3D está chamado a acabar co carácter excepcional deste recurso ou polo menos así o cren os dous socios de DQbito Biomedical Engineering, Iago González e Manuel Ángel Iglesias, enxeñeiro industrial e físico, respectivamente, que desde Baiona ensinan ao mundo as virtudes da enxeñería biomédica e dan exemplo vendendo a doutores de varios países europeos modelos plásticos da anatomía humana obtidos por impresión 3D a partir dun simple TAC recibido na súa plataforma web.

A novidade dunha mandíbula plástica na que o odontólogo comproba a adecuación dunha prótese, por exemplo, aparece na factura antes que en ningún outro lugar. Os 50 euros que pode custar unha destas reproducións fronte aos 500 de outrora fan que moitos médicos o pensen. “Traballamos sobre todo con especialistas en odontoloxía e cirurxía maxilofacial, a través de probas de imaxe médica, como o TAC. Eles mesmos soben os arquivos informáticos á nosa páxina web e nós procesámolos en función das demandas específicas de cada médico. Así logramos unha reprodución exacta da anatomía da persoa, tanto de tecido óseo como brando”, detalla Manuel Ángel Iglesias, un dos dous socios de DQbito, nada fai tres anos despois de que os dous fundadores asistisen a un curso da Universidade de Vigo que lles deu a idea de negocio. Hoxe venden os seus modelos a medida a países europeos como Alemaña, Italia e Francia, ademais de España, e ultiman a súa chegada a México a través dun socio local.
O resultado é unha ferramenta de traballo que facilita o día a día do médico. “Un modelo é moi útil para verificar antes da intervención as próteses que se van a colocar, para darlle a curvatura adecuada a un implante sobre unha reprodución que resulta fácil de usar. Non realizamos próteses nin implantes, nós soamente facemos a reprodución nun material plástico que reflicte con fidelidade a anatomía do paciente. Até agora usábanse programas informáticos de 3D nun pantalla, pero agora os modelos pódense tocar, mesmo destruílos”, continúa.

Publicidade

Até agora, os modelos estudábanse xeralmente nunha pantalla; agora poden tocarse e manipularse

Nalgúns casos, o cliente solicita duplicados para practicar ao seu antollo no plástico. Inesperadamente para os socios de DQbitor, o recurso a reproducións dunha zona enferma ou lesionada aliméntao tamén o desexo dos médicos de resultar máis didácticos e próximos co paciente. “En moitas intervencións complexas de odontoloxía hai que explicarlle ao paciente que se lle vai a facer, porque ás veces son reticentes. Con estes modelos é moito máis fácil transmitir a información e por iso nos demandan cada vez máis este tipo de reproducións”, confirma Iglesias.
A impresión 3D de DQbito realízase a través dun modelado por deposición de material fundido, FDM nas súas siglas en inglés. Noutras palabras, unha mandíbula de plástico reprodúcese grazas á deposición de diversas capas dese material. “Usamos distintos tipos de plástico nunha especie de bobinas, que ao quentarse fúndense e depositan segundo as indicacións que se dan no arquivo informático creado para a impresión”. A empresa de Baiona usa o “equipo máis sinxelo e económico de impresión 3D, que calquera pode ter na súa casa para facer taboleiros, carcasas para teléfonos ou xoguetes”.

Coa deposición de material fundido alcánzase unha precisión de 50 micras nas reproducións, unha fiabilidade que segundo Iglesias contenta a clientela. “Ao principio pode haber reticencias, pero os resultados son moi bos e a un custo moi alcanzable tendo en conta que este tipo de recursos médicos poden ser bastante altos. Os pacientes cada día temos máis información de cuestións médicas a través de internet e cada vez pedimos máis, así que aos médicos todo o que sexan ferramentas para explicar mellor o seu traballo vailles interesar, e iso que a priori non pensamos que esta circunstancia tería tanto peso”.
Dende que se lle envía o material médico á empresa – pode subirse a través da propia páxina web de DQbito- o encargo non adoita supoñer máis de catro ou cinco días de espera, uns 10 para as reproducións máis complexas. Este é outro dos beneficios que a tecnoloxía 3D trae ao día a día dos profesionais da saúde. “Achegamos simplicidade, é o propio profesional o que nos facilita os arquivos sen necesidade de desprazarse nin el nin nós e en cuestión de días creamos o modelo e enviámosllo. Isto, unido aos custos máis baixos, explica que en casos nos que antes nin se pensaba unha reprodución agora se se faga. Un dentista, se quere, pode facer unha reprodución da boca de todos os seus pacientes, de forma sistemática, porque o prezo é alcanzable”, anima o fundador de DQbito.
Os dous socios traballan por agora con consultas privadas, sobre todo en clínicas de odontoloxía, aínda que o método é válido para a impresión de calquera parte do corpo e tecido, mesmo con reproducións mixtas. Trátase dunha cuestión práctica máis que de espírito do proxecto, porque é nas consultas privadas onde polo momento está a súa clientela.
Non é a única, tampouco. DQbito naceu hai dous anos como unha iniciativa docente no campo da biomédica, un ámbito no que non existe titulación superior en Galicia pese ao interesante mercado que o desenvolvemento tecnolóxico abre cara ao mundo da saúde. Desde a súa creación en 2013 participaron en actividades formativas na Universidade de Vigo e na UNED e contaron coa colaboración de Ángel Carracedo, Catedrático de Medicamento Legal da Universidade de Santiago de Compostela. A súa plataforma de formación online ofrece cursos a distancia que por cuestións de idioma aproveitan moitos profesionais latinoamericanos. No futuro próximo os dous socios planean incorporar tamén o inglés como idioma de docencia para ampliar horizontes.
“Hai grupos de investigación, pero en formación temos un baleiro importante. Agora mesmo temos abertos dous cursos, un de enxeñería biomédica e outro sobre biomateriais, que constan de todos os materiais necesarios e acceso aos titores, que somos nós mesmos”, explica Iglesias.

A empresa traballa tamén en solucións para problemas cotiáns de persoas con discapacidade

Outras liñas de traballo de DQbito non son menos esperanzadoras e constitúen un bo exemplo do que a tecnoloxía pode facer polo benestar das persoas de maneira aparentemente sinxela. Case de maneira altruísta, a partir de colaboracións puntuais con colectivos sociais, a empresa experimentou con solucións adaptadas para persoas con discapacidade que ata agora arranxaban con boas doses de creatividade contratempos en tarefas cotiás como facer clic co rato do computador ou abrir unha pinza para poñer a roupa para secar. “Tanto as persoas con discapacidade como os seus coidadores fan auténticos traballos manuais nas casas con madeira ou ferro para adaptar cadeiras de rodas, calzarse, vestirse ou subir ao coche. Coa impresión 3D todo este traballo pode facerse de maneira rápida e barata“, asegura Iglesias.
O mercado xa soluciona en moitos casos boa parte destas necesidades, pero a miúdo, recalca, a costa “duns prezos desorbitados”. A impresión 3D abarata próteses personalizadas e non parece ter límites: cubertos, adaptadores para apertar un tubo de dentífrico, abrir a porta do coche ou usar un caixeiro automático ou pinzas da roupa cun cabezal máis ancho do habitual son algunhas propostas. “Ao visitar aos afectados dáste conta de que son cousas moi sinxelas que cunha pequena axuda pódense solucionar. Hai auténticos artistas facéndoo de forma caseira no día a día, pero coa tecnoloxía basta ter as medidas do paciente, un programa de deseño e imprimir a peza personalizada”, contrapón Igrexas. O modelo permite mesmo responder a excentricidades que o mercado non ten en conta. Sempre bromean, conta, con que a impresión 3D debería ser capaz de axudar a que alguén cun problema físico que desexa seguir dando sulfato as súas vides poda facelo.